1. مطالب کتاب، بايد صحيح و معتمد باشد؛ چه از نظر محتواي مطالب و چه از نظر صحت نسخه. شيخ حرّ، تصريح دارد که صحت محتواي کتابها، گاه از طريق شهادت مؤلفان ثقه و مورد اعتماد اين کتب و گاهي، از ديگر افراد آگاه، حاصل آمده است. هم چنين، گاهي امارت و قرائن ديگري، براي او، احراز درستي مطالب را، حاصل آورده است.
2. اطمينان از انتساب کتاب به مؤلف، در جلب اعتماد او به کتاب، بسيار مهم است (وسائل الشيعه: ج 30 ص 152).
به اين ترتيب، چنانچه از صحت محتوا، نسخه و انتساب کتاب به مؤلف، اطمينان حاصل کرده و هيچ شبههاي براي او باقي نمانده، از مطالب کتاب، در وسائل الشيعه بهره جسته است.
همچنين، وي از برخي منابع که به آنها دسترسي مستقيم نداشته، بخاطر جلالت شأن و دقت بالاي متقدّماني که پيش از او، از آنها نقل کردهاند، استفاده کرده است (همان).
شيخ حرّ عاملي، مجموعاً از 187 کتاب نام ميبرد که از آنها بهره جسته است، که اين تعداد، در مقايسه با مجموع آثار شيعه که تا زمان او رسيده، فاصله زيادي دارد. وي، پس از برشمردن نام کتابهاي معتمد که مستقيماً به آنها دسترسي داشته، تصريح ميکند که کتابهاي حديثي فراوان ديگري نيز وجود دارد و در دسترس اوست، لکن به دلايلي چند ۱ ، از مراجعه به آنها خودداري ميکند (همان: ص 159).
از آنچه گذشت، مبناي صاحب وسائل، در استفاده از کتب حديثي، روشن ميگردد. هم چنين، ملاحظه شد که شيخ حرّ، عليرغم در اختيار داشتن برخي از کتابها، آنها را مورد استفاده قرار نداده است. از اين رو، چنانچه محدّث نوري از اين مباني تعدّي کند و بر خلاف خواسته شيخ حرّ، مطلبي را به عنوان مستدرک کتاب او به کار گيرد، شايسته نخواهد بود. از اين رو، ميطلبد پيش از رجوع به متن کتاب مستدرک الوسائل، تأملي در مبناي مؤلف، در استفاده از منابع داشته باشيم.
مبناي مستدرکنويسي بر وسائل الشيعه
به طور کلي، اخبار و احاديثي که محدّث نوري، آنها را به عنوان مستدرکِ کتاب وسايل الشيعه آورده است، به سه دسته قابل تقسيم هستند:
1. احاديثى كه در كتابهاي متقدمين هستند، ولي به صاحب وسائل نرسيدهاند.
2. احاديثي که در كتابهايي پيدا ميشوند كه صاحب وسائل به علت نشناختن مؤلفان آنها، از آنها اعراض كرده است. به ياري خداوند متعال، ما در بعضي از فوائد خاتمه كتابمان، به اسامي اين كتابها و مؤلفان آنها، اشاره ميكنيم و اسباب اعتماد، رجوع و اخذ اخبار آنها را بيان ميكنيم.
1.. دلائل شيخ حرّ عاملي براي ترک اين کتابها، عبارتند از: ۱. نسخه صحيح آنها به او نرسيده است. ۲. در آنها احکام شرعيهاي که قابل توجه باشند، نبوده است. ۳. ضعف کتاب و مؤلفش براي او ثابت شده است. ۴. اعتماد نسبت به کتاب، براي او حاصل نشده است.