روش حديثي محدّث نوري در مستدرک الوسائل - صفحه 83

اهتمام صاحب وسايل به جمع‌آوري روايات بوده، و لذا چنانچه به متوني دست‌ يافته که از روايات بودن آنها به اطمينان نرسيده است، آنها را کنار نهاده است. حال آن‌که محدّث نوري، با تتبعات فراوان و مستنداتي که در خاتمه ذکر مي‌کند، قائل است که اين متون، از روايات برگرفته شده‌اند. به عنوان نمونه، در خاتمه مستدرک الوسائل، پيرامون کتاب المقنع، چنين مي‌نگارد:
اين کتاب، جزء فهرست مأخذ وسائل الشيعه است، امّا مؤلف وسائل(، جز مواردي که تصريح به روايت بودن آنها شده، يچزي نقل نکرده و بقيه مطالب را رها کرده؛ زيرا به گمان او، اين مطالب، از کلمات مؤلف کتاب است، در صورتي که حق آن‌ است که تمام محتواي آن، عيناً متون اخبار صحيحه، به معناي أخص آن نزد متأخران است، نه به معناي مشهور که فتاوي گذشتگان را (برگرفته از) متون اخبار مي‌دانند. اگرچه (اين مطلب هم) درست باشد (خاتمه مستدرک الوسائل: ج 1 ص 189).
و آن‌گاه، به بررسي و اثبات مدعاي خود مي‌پردازد. اگر چه پذيرش دلائل ايشان، مبني بر عين روايت بودن متون المقنع صدوق، جاي تحقيقي فراتر از اين مجال را دارد، امّا همين که ايشان، ابتدا آن‌ را با مبناي شيخ حرّ سازگار کرده و بعد، از آن استفاده مي‌کند، نشان مي‌دهد که ايشان، در گردآوري مطالب مستدرک، مبناي شيخ حرّ عاملي را مدنظر داشته است.
سه: از مهم‌ترين کتاب‌هايي که در تأليف مستدرک به آن اعتماد شده، جعفريات (اشعثيات) است،‌ حال آن كه تا پيش از محدّث نوري، از اين كتاب، چندان اطلاعي در دست نيست، به طوري كه حتي علامه مجلسي هم، آن‌ را در بحار نياورده است. علاوه بر اين، نقل‌هايي وجود دارد كه از ضعف اين كتاب حكايت دارد. حال، چگونه ايشان تا اين اندازه، اعتماد بر اين كتاب را روا دانسته و آنرا نقل كرده است؟!
مرحوم شيخ آقا بزرگ طهراني، معتقد است اين کتاب به دست علامه مجلسي و شيخ حرّ عاملي نرسيده است، و براي نخستين بار (پس از مفقود بودن)، محدّث نوري به آن دست يافته است ( الفيض القدسي: مقدمه تحقيق: ص 52 ؛ به نقل از نقباء البشر: ج 2 ص 553).
محدّث نوري معتقد است، چنانچه اين کتاب، نزد شيخ حرّ عاملي بود، حتماً از آن نقل مي‌کرد (خاتمه مستدرک الوسائل: ج 1 ص30). ايشان، در تأييد اين مطلب، به نقل باواسطه شيخ حرّ از اين کتاب اشاره کرده و مي‌نويسد:
شيخ حرّ، در كتاب الصوم از اقبال سيد بن طاووس، خبري را از كتاب جعفريات نقل كرده و در آن‌جا، كتاب را ستوده است (وسائل الشيعه: ج10 ص320) ۱ . حال، چگونه او با

1.. علي بن موسي بن طاووس في کتاب الاقبال نقل من کتاب الجعفريات، و هي الف حديث باسناد واحد عظيم الشأن إلي مولانا موسي بن جعفر(، عن ابائه، عن علي(، قال: ...

صفحه از 95