واسطه، به اين كتاب اعتماد ميكند، امّا بدون واسطه، آنرا معتمد نميداند (خاتمة مستدرک الوسائل: ج 1 ص 31)؟
محدّث نوري، به تفصيل، در مورد اين کتاب و احراز اعتماد نسبت به آن، بحث کرده که به همين مقدار، بسنده ميکنيم.
2ـ شيوه تعامل با حديث
حجيت حديث و چگونگي تعامل و بهرهگيري از آن، از موضوعاتي است که همواره مورد اختلاف بوده است. برخي سبيل افراط در پيش گرفته و حجيت عقل در معارف و عقايد را به کلي کنار نهاده و تنها، سنّت را أصل قرار دادند. از نظر اين عده، نقّادي احاديث درست نيست و بايد به ظواهر اکتفا کرد. در مقابل، عدهاي راه تفريط را برگزيده و به طور کلّي، حجيت حديث را ناديده گرفتند.
به راستي، راه درست کدام است؟ آيا در اين ميان، حد وسط و راه اعتدالي وجود دارد که به آن تمسک جست؟ آيا سهل انگاري در پذيرش احاديث، و يا سختگيري و ردّ احاديث به بهانههاي واهي؛ چون قصور فهم و يا خدشههاي سندي، ما را به مقصد ميرساند؟
مبناي محدّث نوري براي ذکر احاديث، اعتماد بر صاحبان کتبي است که از آنها نقل ميکند. بر اين اساس، وي در فايده دومِ خاتمه مستدرک الوسائل، بحث مفصلي را پيرامون اعتبار منابعي که از آنها نقل ميکند، بيان ميدارد. ايشان، در اين فائده، ذيل هر کتاب، چند مطلب را مورد بررسي قرار داده است:
1ـ بررسي کتاب، از حيث توصيف و ميزان جلالت و اعتبار.
2ـ بررسي مؤلف کتاب، از حيث مکانت علمي و منزلتش نزد صاحب نظران.
3ـ ساير مطالب و نتيجه گيري.
از اين رو، ملاک او در ذکر احاديث مستدرک الوسائل، اعتماد و اطمينان به کتاب و مؤلف آن است. امّا اين، به معناي آن نيست که وي تمامي رواياتي که در کتابش آورده، بدون بررسي و نقادي، قبول داشته و ميپذيرد، بلکه او با اين کار، تلاش ميکند تا ميراث گرانبهاي ائمه( که سعادت و هدايت بشر در آنها نهفته است، به بهانه قصور فهم و احياناً کج فهمي، تباه نگردد.
تلاش محدّث نوري آن است که در ذيل عناوين هر باب، روايات مربوطه را ذکر کند، اگر چه مضمون برخي روايات، جاي تأمل داشته باشد. در اينگونه موارد، وي به توضيح روايت پرداخته و تلاش ميکند اشکالات موجود را برطرف ساخته و روايت را، با ساير رواياتِ همتراز، جمع کند. حتي گاهي اوقات، رواياتي را با دلائل متعدد، نقادي کرده و احتمالات مختلف در مورد پذيرش آنها را مردود ميداند، امّا در عين حال، از ذکر روايت، دريغ نميورزد.
محدّث نوري، حتيالامکان، حکم به ردّ روايت نميکند و البتّه، روايات معارض را بدون توضيح نميگذارد. شيوه محدّث نوري در برخورد با رواياتي که با ديگر روايات يا فتواي مشهور معارض