ملاک‌هاي قدما در ارزيابي و نقد حديث در آيينه فهرست‌هاي رجالي
روح الله شهيدي
چكيده
بازشناسي ملاک‌هاي قدما در نقد و ارزيابي حديث، در گرو کند و کاو دقيق و موشكافانه منابع حديثي و رجالي ايشان است. در اين ميان، به نظر مي‌آيد كه بررسي منابع رجالي، پژوهشگر را زودتر به اين مهم برساند؛ چرا که يكي از جهت‌گيري‌‌هاي اصلي اين گونه تأليفات، ارزيابي حديث و منابع آن است، حال آن كه در كتاب‌هاي حديثي، اين جهت‌گيري به وضوح و عيان، ديده نمي‌شود و هدف اصلي از نگارش آنها چيزي ديگر است. از مهم‌ترين تأليفات و منابع رجالي، فهرست‌هاي رجالي هستند كه امروزه نيز بيشترين نقش را در جرح و تعديل راويان، ايفا مي‌كنند. در اين مقاله كوشيده شده تا با بررسي، تحليل و در كنار هم قرار دادن عبارات موجود در کتاب‌هاي فهرست شيخ طوسي و نجاشي، ملاک‌هاي قدما را در سنجش صحّت و سقم حديث از دو زاويه رجال و منابع، آشكار سازيم.
كليد واژه‌ها: قدما، حديث، فهرست‌هاي رجالي، ملاک‌هاي نقد و ارزيابي محدّثان، ملاک‌هاي نقد و ارزيابي منابع.
درآمد
در ميان منابع رجالي شيعه، فهرست‌ها جايگاه ويژه‌اي دارند؛ چه افزون بر برنمودن و برشمردن تأليفات شيعيان در حوزه‌هاي مختلف، نگاهي ارزشي و ارزيابانه و نقّادانه نسبت به منابع روايي شيعي دارند. علّت اتّصاف آنها به فهرست‌هاي رجالي، در همين نكته نهفته است. نگارندگان فهارس رجالي، سعي کرده‌اند تا در اين کتب با ذکر احوال مؤلّفان و مصنّفان و قضاوت درباره پاره‌اي از منابع و آوردن طرق و اسانيد كتاب‌ها، دانشيانِ شيعه را در نقد و ارزيابي حديث، ياري برسانند. به
