بر اين اساس، الفهرست شيخ طوسي و طُرُقي که براي کتاب‌هاي راويان در آن ذکر شده، مي‌تواند کامل کننده مشيخه التهذيب و الإستبصار باشد. همچنين مي‌توان طريق ضعيف شيخ طوسي به صاحبان اصول و کتب در مشيخه دو کتابش را با طريق صحيح ايشان به آن افراد ـ که در فهرست ذکر شده است ـ، جايگزين کرد. تعويض و تبديل اسناد، خود بحثِ درازدامني است که مورد توجّه علما قرار گرفته است و از طرح مجدِّد آن در اين مجال، پرهيز مي‌کنيم (براي نمونه، ر.ک: مقاله «ديدگاه‌هاي نوين شهيد صدر در باب دو دانش رجال و درايه الحديث»).
12. شناخت سير انتقال حديث و کتب حديثي
با دقّت و بررسي اسناد موجود در الفهرست نجاشي و شيخ طوسي، متوجّه مي‌شويم که برخي از راويان کتب و احاديث، اجازه روايتي به کتب افراد يک منطقه و يک مکتب را داشته‌اند و با انتقال از آن جا به منطقه ديگر، اجازه نقل اين کتب را به سايرين، مي‌دادند و باعث مي‌شدند کتب و احاديث يک منطقه به منطقه و مکتب ديگر، منتقل شود. موارد بسياري را مي‌توان در اين دو کتاب، پيدا کرد. ما تنها براي نمونه به چند مورد اشاره مي‌کنيم. البته بايد توجّه داشت مواردي که ياد مي‌شود، به صورت نسبي و غالبي است و احتمال خطا در آنها وجود دارد.ئ
1. احمد بن محمّد بن يحيي عطّار و پدرش محمّد بن يحيي عطّار (رجال النجاشي: ش 946)
اين دو نفر، واسطه انتقال بسياري از کتب بوده‌اند، از جمله کتب محمّد بن اسماعيل بزيع، فضالة بن ايوب، حِميرَي، احمد بن اسحاق اشعري، احمد بن معروف قمّي، احمد بن محمّد بن عبيد الله اشعري قمي، احمد بن محمّد سيار بصري، سلمة بن خطّاب بَراوِستاني، ظريف بن ناصح کوفي، يونس بن عبد الرحمان و ... . وي اين کتب را عمدتاً از حِميرَي، پدرش و سعد بن عبد الله اشعري ـ که جملگي قمي بوده‌اند ـ ، روايت مي‌کند و سپس، شيوخ بغداد و بصره، همچون ابن شاذان و ابن نوح سيرافي، اين کتب را از او روايت مي‌کنند که (با مراجعه به طريق نجاشي و طوسي به کتب افراد ياد شده، مي‌توان اساتيد و شاگردان آنها را شناخت و با تتبّع طرق، به نتايج مطرح شده رسيد). بنا بر اين، مي‌توان او را واسطه انتقال کتب و احاديث قميان به بغداد و بصره دانست.
2. حسن بن حمزه طبري
نجاشي، او را چنين معرفي مي‌کند: «يعرف با المَرعَش کان من أجلاّء هذه الطائفه و فقهائها» (رجال النجاشي: ش 150). وي نيز کتب راويان و محدّثان مناطق مختلف ايران، چون قم، ري و طبرستان را به عراق و شهرهاي بغداد، کوفه و بصره، انتقال مي‌داد.
حسن بن حمزه، از ابن بطّه، محمّد بن جعفر اسدي و علي بن ابراهيم قمّي و محمّد بن حسن صفّار قمّي نقل مي‌کند. نيز در آمل طبرستان، اجازه نقل کتب حسين بن سعيد را از احمد بن محمّد دينوري گرفته است. همچنين از محمّد بن جرير بن رستم طبري، احمد بن عبد الله ابن بنت برقي
