کاوشي نو در اسناد کتاب‌هاي فهرست - صفحه 131

و ... نقل مي‌کند که اين شيوخ، عمدتاً ايراني هستند. از طرفي، وي در سال 356 ق، وارد بغداد شده و شيوخ بغداد، به نقل روايات و کتب وي، اهتمام ورزيده‌اند. وفات وي را سال 358 ق، نوشته‌اند (رجال النجاشي: ش 150).

3. محمّد بن جعفر بن احمد بن بطّه مؤدّب

شرح حال وي در رجال النجاشي، به اين صورت آمده است: «أبو جعفر القمّي، کان کبير المنزلة بقم، کثير العلم والأدب والفضل، يتساهل في الحديث و يعلّق الأسانيد بالإجازات و في فهرست ما رواه غلط کثير (همان: ش 1019).
اکثر قريب به اتّفاق مشايخ وي، ايراني و قمي هستند که از آنهاست: برقي، محمّد بن حسن صفّار، محمّد بن علي بن محبوب، احمد بن محمّد بن عيسي، حسن بن علي زيتوني و محمّد بن احمد بن محمّد حارثي، خطيب ساوه. از طرفي، تمام کتب وي، توسّط حسن بن حمزه علوي به دست نجاشي رسيده است و به احتمال فراوان، ابن بطّه، خود به بغداد رفته و حسن بن حمزه، آن جا از وي، اجازه روايت گرفته است؛ چرا که نجاشي مي‌گويد: «قال أبو الفضل محمّد بن عبد الله بن المطّلب، حدّثنا محمّد بن جعفر بن بطّه و قرأنا عليه و إجازنا ببغداد في النوبختية و قد سکنها (همان: ش 1019).
اين نقل، از سکونت ابن بطّه در محلّه نوبختيه بغداد، حکايت مي‌کند. بدين ترتيب، مي‌توان گفت: ابن بطّه نيز واسطه انتقال کتب از ايران به عراق، بوده است.

4. علي بن ابي سهل بن ابي حاتم قزويني

نجاشي، با وجود روايت قزويني از ضعفا، وي را توثيق مي‌کند: «ثقة من أصحابنا في نفسه يروي عن الضعفاء سمع فأکثر» (همان: ش 688).
بيشتر اساتيد وي، ايراني بوده‌اند، از جمله: احمد بن ادريس قمّي، احمد بن علي فائدي قزويني، حِميري قمّي و محمّد بن احمد حارثي، خطيب ساوه. از طرفي، تمام کتب وي از طريق ابن شاذان، به دست نجاشي رسيده است و به احتمال فراوان، وي در اواخر عمر خود به بغداد آمده است. به هر حال، وي را مي‌توان يکي از واسطه‌هاي انتقال کتب از ايران به عراق دانست.

5. جعفر بن محمّد بن جعفر بن موسي بن قولويه

نجاشي، ابن قولويه و پدرش را چنين توصيف مي‌کند: «و کلّ ما يوصف به النّاس من جميل و ثقة و فقه. فهو فوقه وکان ابوه يلقّب مسلمة من خيار أصحاب سعد وکان أبو القاسم من ثقات أصحابنا و أجلاّئهم في الحديث والفقه» (همان: ش 318).
وي از جمله افرادي است که مسافرت‌هاي گوناگوني داشته است. ابن قولويه ـ که خود قمي است ـ ، از اساتيد قمي، همچون پدر و برادرش، سعد بن عبد الله، علي بن حسن بن بابويه و حسن

صفحه از 136