فداكارى در غزواتى مثل بدر و احد و خندق و جمل و صفين و نهروان و روز عاشورا ايمانشان در معرض عالى ترين جلوه ها قرار گرفت همه نور و ايمان بود.
ايمان حضرت حمزه و جعفر طيار و ابوالفضل العباس و سلمان و مقداد و عمار و حبيب بن مظاهر و زهير و رشيد و ميثم و صدها و هزارها از مؤمنانى كه از بوته امتحان بى غل و غش بيرون آمدند اگرچه در يك رديف نبودند امّا مواضع هركدام نشان دهنده ظهور ايمان و قوت عقيده و عدم اضطراب و گوياى حال اطمينان و آرامش قلب آنها بود و ايمان افراد عادى نيز ايمان است كه چنانكه گفته شد فواصل بين مراتب آنها قابل تقدير و اندازه گيرى نيست.
همه برحسب مراتب ايمان خود از آرامش و سكون باطن و استراحت خيال و تسليم و رضا و توكل به خدا و اعتماد به نفس بهره مندند و تا به آن مراتب بلند بالا مى روند كه نه از آنچه از دنيا به آنها مى رسد، فرحناك مى شوند و خود را فراموش مى كنند و نه از آنچه از دنيا از آنها فوت شود غمناك مى گردند. گويى اين آيه را در گوش دارند: «لِكَيْلاَ تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلاَ تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ»^۱ .
و تا آنجا پيش مى روند كه از كسى غير از خدا نمى ترسند كه «حَدُّ اليَقين أن لاتَخافَ مَع اللّه شَيئا»^۲.
موحد چه در پاى ريزى زرشچه شمشير هندى نهى بر سرش
اميد و هراسش نباشد زكسبر اين است بنياد توحيد و بس
و حاصل آنكه توكل و تسليم و رضا و تفويض را ـ كه همه از مقامات سُعدا است ـ مراتبى است كه اشخاص به مقدار قوت درجات ايمان و خلوص عقيده از شرك و