است گذاشت، و اگرچه در بعض آرا و نظراتى كه در بعض مسائل اسلامى بيان فرموده است از فلسفه نيز كمك گرفته است، امّا خدمت ايشان و امثال ايشان به اسلام نتيجه تخصّص آن بزرگواران در رشته هاى علوم خاص اسلامى و معارف قرآنى و آثار اهل بيت عليهم السلامبوده است.
به هرحال، در عرض دين و در مقام تحصيل اطمينان به اينكه دينى كه شخص به آن متدين شده است با دينى كه پيغمبر و ائمه عليهم السلام و كتاب و سنت عرضه داشته موافق است و دين الله است، معيار همان بيان وحى و كلمات و بيانات اهل بيت وحى عليهم السلاماست. بايد به مقتضاى حديث: «إِنَّ هـذا العِلْمَ دينٌ فَانْظُرُوا عَمَّنْ تَأخُذُونَ دينَكُم»^۱ ، دين خدا و علم دين را در همه رشته ها و بخشهايش از اهل دين بپرسيد.

پيشينه عرض دين

موضوع كسب اطمينان از مطابقت معتقدات دينى با نصوص دينى و وحى نازل بر پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله ، و موروث از آن حضرت به ائمه طاهرين عليهم السلام به صورت عرض دين و عقايد يا به صورت پرسش و سؤال از اصول و مبانى دين از زمان پيغمبر صلى الله عليه و آله مطرح بوده است و افراد متعهد و با معرفت در مقام بوده اند كه دريافتهاى دينى خود را مستقيما در صورت امكان به خود آن بزرگواران عرضه بدارند و يا به علمايى كه بر نصوص شريعت احاطه دارند رجوع نمايند؛ كار مهمى كه در زمان ما اهل ايمان و ديانت كمتر به آن توجه دارند.
در كتاب شريف بحارالانوار ^۲ ، در ضمن رواياتى از كتاب امالى شيخ اعظم طوسى و معانى الاخبار شيخ اجل اقدم صدوق و رجال شيخ جليل كشّى، عرض دين ابراهيم