شهادت آن حضرت از دنيا رفته است ۱ و چون دوران امامت آن حضرت از سال ۲۲۰ تا ۲۵۴ بوده است تعيين تاريخ دقيق يا تقريبى ممكن نيست و هيچ دليلى بر اين كه سال وفات عبدالعظيم همان سال شهادت حضرت هادى عليه السلام يعنى ۲۵۴ باشد ۲ در دست نيست و نيز هيچ دليلى بر اين كه سال وفات او حدود ۲۵۰ ۳ يا يكى دو سال قبل از شهادت حضرت هادى عليه السلام ۴ باشد نداريم.
۳. عبدالعظيم چند نفر از امامان عليهم السلام را درك كرده است؟
پاسخ: اگر منظور درك زمان حيات است بايد گفت: پنج نفر، از موسى بن جعفر (كه شهادتش در سال ۱۸۳) مى باشد تا امام هادى و شايد امام حسن عسكرى كه تولّدش سال ۳۳۲ است.
و اگر منظور درك با نقل روايت است. بايد گفت از حضرت جواد و حضرت هادى روايات فراوان دارد اما از حضرت عسكرى روايت ندارد (يعنى به ما نرسيده است و اين اعم از روايت نكردن است) و از حضرت رضا عليه السلام روايتى دارد كه در اختصاص شيخ مفيد نقل شده و برخى آن را هم از روايات حضرت هادى دانسته و گفته اند شايد در سند ابى الحسن الهادى به ابى الحسن الرضا اشتباه شده باشد. ۵
۱.و اين كه عبدالعظيم دوران امامت حضرت عسكرى را درك كرده باشد مسلّم نيست و در آينده در اين موضوع بحث خواهيم كرد.
۲.كه در مجله تراثنا، شماره ۵، ص ۳۱ فرموده اند.
۳.كه از روح و ريحان نقل شده است.
۴.كه آقاى رازى در اختران فروزان، ص ۳۸ گفته اند.
۵.المتحصّل من كلمات اصحابنا ان عبدالعظيم لم يدرك الرضا عليه السلام ... نعم فى كتاب الاختصاص فى موعظة نافعة رواها عبدالعظيم قال: و روى عن عبدالعظيم عن ابى الحسن الرضا عليه السلام قال: يا عبدالعظيم... الا انه لا اعتماد عليها و لااقل من جهة الارسال... معجم رجال الحديث ۱۰/۵۳.
و نيز نگاه كنيد به اختصاص شيخ مفيد، ص ۲۴۷.
