نگاهی به كتاب «باز‌سازی متون كهن حديث شيعه(روش، تحليل، نمونه)»

راوي: كتاب «باز‌سازی متون كهن حديث شيعه(روش، تحليل، نمونه)» به كوشش «سيدمحمد عمادی حائری» از سوی كتابخانه مجلس شورای اسلامی با همكاری مركز تحقيقات دارالحديث منتشر شد.

به گزارش راوي، منظور از بازسازی صرفا جمع آوری احاديثی نيست كه نام يك راوی مشخص و مشهور در آن است بلكه تفكيك دقيق آثار يك مؤلف براساس نظام حاكم بر «روايت و نقل» از يك طرف و اخبار و اطلاعاتی است كه ما از تاليفات و آثار آن شخص در برخی از كتابشناسی‌های كهن داريم. حتی اگر در مواردی، بخش دوم موجود نباشد، باز اين امكان وجود دارد كه با دقت در نقل ها و اندك اشاراتی در باره راوی مؤلف، بتوانيم بخشی از متون كهن را بازشناسی و بازسازی كنيم.
به دست آوردن چگونگی تدوين حديث، شكل گيری متون حديثی، و چگونگی اطلاعات كتابهای قبلی در آثار بعدی نكته ای است كه نيازمند بازكاوی درست متون در دسترس است. برای مثال اگر كسی بخواهد از دل كتاب كافی، آثار مكتوب حديثی جابر جعفی را به دست آورد، نياز به اعمال روش‌های ويژه‌ای است كه بر اساس واقعيات مربوط به تدوين و تنظيم كتابهای حديثی در قرن دوم و سوم و نيز سنت های رايج علمی در قرون بعدی بوده است.
اين علم و دانشی است كه در سالهای اخير روشهای آن تدوين شده و آثار و نتايج آن تحولی در تاريخ علوم اسلامی يا تاريخ مكتوبات اسلامی پديد آورده است.
اگر به شصت سال پيش بر گرديم و برای مثال كتاب تأسيس الشيعه را مورد بررسی قرار دهيم، يا حتی آثاری چون ذريعه را ملاحظه كنيم خواهيم ديد كه آنان با بسياری از متون كهن شيعه آشنا نبودند و جز در مواردی كه نامی رسمی از كتابی برجای مانده، از ديگر آثار خبری نداشتند.
اما در دهه اخير با انتشار كتاب ميراث مكتوب شيعه از استاد دكتر حسين مدرسی طباطبائی امكان دستيابی به بخش‌هايی از آثار مفقوده از قرن دوم فراهم آمد و روشن شد كه با روشهای جديد می‌توان درك بهتری از تاريخ حديث شيعه يا تاريخ مكتوبات حديثی شيعه به دست آورد و آثار بيشتری را بازشناسی و بازسازی كرد.
كتاب حاضر از 3 بخش تشكيل شده است، در بخش نخست با عنوان «تحليل كتابشناسی حديث و بازسازی متون متقدم»، با 4 فصل روبرو هستيم، در اين 4 فصل، پيش فرض‌های تحليل كتابشناسی حديث، گزارش تاريخی از روش محدثان شيعی در نقد وثاقت حديث و اصول كلی تحليل كتابشناسی متون حديث اشاره شده است.
فصل نخست، با تكيه بر مرجعيت علمی اهل بيت(ع)، مسئله كتابت حديث، با واكاوی تاريخ متفاوت حديث نزد شيعه و اهل سنت، اختلاف روش فقها و محدثان قديم شيعه در نقد حديث، تغيير نگرش فقها و محدثان شيعی در ادوار بعد و ريشه‌ها و پيامدهای آن به بحث گذاشته شده است.
فصل دوم نيز به روش فقها و محدثان قديم شيعه در نقد حديث، تغيير نگرش فقها و محدثان شيعی در ادوار بعد و ريشه‌ها و پيامدهای آن اشاره دارد و فصل سوم، روش‌های بازسازی متون مفقود حديث، بهره‌ها و دشواری‌های آن را شرح می‌دهد.
هم‌چنين در فصل چهارم از بخش اول، نكته‌های ضروری در فهم و تبيين تحليل كتابشناسی حديث و مشكلات و معضلات پيش روی آن مطرح شده‌اند.
بخش دوم اين كتاب كه «گفت‌وگو» نام دارد، مباحث آيت‌الله «سيد احمد مددی موسوی» را در قالب يك گفتگو تنظيم كرده است. كه نكاتی از تحليل كتابشناسی حديث شيعه را بازگو می‌كند.
اين بخش از كتاب را بايد از بهترين و مفيدترين مباحث آن دانست. چرا كه اثر بيان يكی از اساتيد حوزه است كه آشنايی و تسلط زيادی با حوزه دانش و رجال و فهرست دارد و جمع زيادی از فضلای حوزه از شاگردان وی هستند.
در بخش سوم كه «مقالات برگزيده» نام دارد، 16 مقاله برگزيده در تحليل كتابشناسی و بازسازی متون حديث منتشر شده است، بخشی از اين مقالات پيش از اين منتشر شده‌اند كه در اين كتاب با ويرايش جديد به چاپ ‌رسيده‌اند و بخشی ديگر برای نخستين‌بار عرضه می‌شوند.

يادآوری می شود، چاپ اول كتاب «بازسازی متون كهن حديث شيعه» تاليف و تدوين سيد محمد عمادی حائری» در شمارگان 1000 نسخه، جلد سخت و 520 صفحه با بهای 6500 تومان از سوی مركز پژوهش كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی و مؤسسه علمی ـ فرهنگی دارالحديث چاپ و منتشر شد.