كس در هر مقام و درجه دينى باشد، باز رضايت الهى از او مى خواهد كه به درجه بالاتر صعود كند و در دين اعتقادات او قوى تر و عمل او بيشتر باشد.
و نيز احتمال دارد مقصود از دعاى امام عليه السلام براى حضرت عبدالعظيم كه خداوند تو را بر اين دين ثابت نگه بدارد و سفارش به ثبات قدم بر آن، به اين معنا باشد كه چون حضرت عبدالعظيم مكرراً مى گويد من اين عقايد و اعتقادات را مى گويم ولى لفظ شهادت و اعتقاد درباره آنها به كار نبرده است و لذا امام عليه السلام مى فرمايد: بر اينها ثابت بمان؛ يعنى شهادت و اعتقاد و جزم قلبى و باور به آنها داشته باش. اين دعاى امام عليه السلام از آيه شريفه «يثبت الله الذين آمنوا بالقول الثابت فى الحياة الدنيا و فى الآخرة»^۱ گرفته شده است.
در پايان شرح و تفسير اين حديث شريف به اين نكته توجه مى دهيم كه آيا در اعتقادات و اصول دين، اعتقاد تفصيلى لازم است و يا آنكه اعتقاد اجمالى نيز كفايت مى كند؟ آيا ممكن است كسى بگويد عقايد من اين است كه: «من اعتقاد دارم به تمام آنچه حضرت امام صادق عليه السلام عقيده داشت و شهادت مى دهم به تمام آنچه آن حضرت شهادت داده است» و اين كفايت مى كند يا خير؟ ظاهراً ضرورتى نداشته باشد كه انسان اعتقادات خود را به صورت تفصيلى بداند، بلكه اگر به صورت اجمالى به آنها معتقد باشد يا مثلاً بگويد من به تمام آنچه خداوند نازل كرده اعتقاد دارم، كافى است. البته روشن است كه علم تفصيلى بهتر از علم اجمالى است و عقيده تفصيلى نيز بهتر از اعتقاد اجمالى است.
احمد عابدى 12/1/82

فهرست