به هر حال اين مطلب مهم نبايد مورد غفلت قرار گيرد كه دين، رابطه خداوند با انسان و طبيعت را با دو لفظ «خالق و مخلوق» بيان مى كند، ولى فلسفه آن را با لفظ «علت و معلول»، و عرفان با لفظ «تجلّى و ظهور» تبيين مى كند. هر كدام از اين كلمات، لوازم و احكام و آثارى خاص به خود دارد؛ به عنوان مثال علت و معلول هرگز از يكديگر جدا نيستند و علت تامه بدون معلول تحقق نمى يابد و بايد بين آنها سنخيت باشد، ولى اين احكام هرگز بين خالق و مخلوق وجود ندارد و يا حداقل اين دو لفظ بر آن دلالت ندارند.
7. توجه به شرح و تفسير سند و متن حديث؛ در اين كتاب از بررسى سند حديث و راه اثبات اعتبار آن غفلت نشده و مؤلف بحث خوبى در اين باره عنوان كرده است كه ما نيز در آينده به بررسى آن مى پردازيم.
ب) انتقادات و ايرادات
1. اين كتاب براى آنكه خواننده خود را به كتاب و سنت ارجاع دهد، گويا تنها مانع و سدّ راه ثقلين را در مطالعه كتاب هاى فلسفى و عرفانى ديده است و لذا به هر مناسبتى، فلسفه و عرفان اصطلاحى و فيلسوفانى چون فارابى و ابن سينا و ابن رشد و عارفانى چون ابن فارض و ابن عربى را مورد حمله قرار مى دهد.
گاهى ادعا مى كند راه فلسفه و عرفان راهى است خطرناك و پيمودن ظلماتى است كه نتيجه اى غير از حيرت ندارد ۱ و گاهى اشتراك معنوى وجود و تشكيل آن را مخالف و ناسازگار با كتاب و سنت معرفى كرده و نحوه ربط حادث به قديم را ـ
1.شرح حديث عرض دين حضرت عبدالعظيم حسنى، ص ۱۷.
