ديگر نيز وجود داشته باشد و بلكه محتواى آن مطابق با عقل باشد، در اين صورت احتجاج و استناد فقها به آن حديث دليل بر اعتبار سند و جابر ضعف آن نخواهد بود. حديث عبدالعظيم حسنى اين گونه است كه مطالب محتواى آن هم در روايات متعدد آمده و هم مطابق با آيات شريفه قرآن و ادله عقلى است و لذا هرگز وثوق به سند اين حديث درست نمى شود، گرچه مروى و محتواى آن مورد اعتماد است.

مقايسه اى كوتاه بين روايات عرض دين

علامه مجلسى تعدادى از اين روايات را نقل كرده ^۱ كه برخى از آنها با عنوان «عرض دين» نبوده، ولى متضمن بيان اعتقادات راويان در محضر ائمه اطهار عليهم السلاماست. ^۲ وقتى اين روايات را با يكديگر مقايسه مى كنيم، به چند اصل مشترك بين تمام اين روايات برمى خوريم و به چند امر خاص كه هر كدام در برخى روايات آمده است نه در ساير آنها. اصول مشترك بين اين روايات عبارتند از: 1. توحيد؛ 2. نبوت؛ 3. امامت. و اما امورى كه مشترك بين تمام اين روايات نبوده و بلكه هر كدام در يك يا چند روايت آمده است:
1. نفى جبر و تفويض؛ 2. اقرار بما جاء من عندالله؛
3. ولايت و دوستى با دوستان اهل بيت عليهم السلام؛
4. دورى جستن از دشمنان آنان؛
5. مسئله غيبت و مهدويت و انتظار فرج؛
6. معاد و سؤال قبر و ميزان و صراط و بهشت و جهنم؛