تسامح فضائل نگاران در روایات فضائل اهل بیت

نشریه : پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی

نویسنده : پديدآورنده : محمد کاظم رحمان ستایش
پديدآورنده : سید حیدر طباطبایی حکیم

چکیده :

قاعده تسامح در ادله سنن یکی از قواعد مشهور نزد حدیث‌پژوهان به ویژه فقهاست و مستند عمده آن روایاتی است که در منابع فریقین به روایات «من بلغ» معروف شده است. مشهورترین تفسیر از این روایات، اسقاط شرایط حجیت خبر در مستحبات است. این روایات سبب تسامح فقها در ادله سنن نیز شده است. برخی معتقدند این تسامح به حوزه روایات فقهی محدود نیست بلکه در روایات عقاید، تاریخ، سیره و تفسیر و نیز روایات فضائل اهل بیت(ع) دقت لازم صورت نگرفته است. در این نوشتار به منظور بررسی صحت و سقم ادعای راهیابی تسامح در روایات فضائل اهل بیت (ع)، با بیان مستند این قاعده و بر اساس برداشت‌های اندیشمندان امامیه از آن، اثبات می‌شود که ثبوتاً حجم عمده روایات فضائل از شمول این قاعده خارج بوده، فقط در حجم کمی از روایات فضائل غیر امامتی اهل بیت (ع)، ادعای تسامح قابل طرح است؛ همچنان‌که اثباتاً نیز شواهدی بر عدم رخداد چنین سهل انگاری در سیره فضائل نگاران فریقین اقامه می‌شود. این شواهد، از آنچه در مقدمه تألیفاتشان یا در مطالب آغازین آن آمده است، به عنوان آیینه‌ای برای کشف نگاه آن فضائل نگاران به روایات فضائل اهل بیت، جمع آوری شده است.