علم غیب امام علی در نهج البلاغه
سال
/ شماره پیاپی
/
صفحه
55تا 76
چکیده :
علم امام از مسائل دیرین دانش کلام است. شریف رضی احادیثی درباره علم غیب امام علی(علیه السلام) و امامان شیعه را در کتاب «نهجالبلاغه» گرد آورده است. در میان برخی فرقههای اسلامی از جمله معتزلیان، دیدگاههایی وجود دارد که فقط برای شخص امام علی(علیه السلام) مقام عصمت و علم غیب را پذیرفته است. ابن ابیالحدید به عنوان یکی از شارحان بسیار مهم، از معتزلیانی است که فقط درباره شخص امام علی(علیه السلام) علم غیب و مقام عصمت را پذیرفتهاند. با این حال شارحان شیعی نهجالبلاغه معتقدند در «نهجالبلاغه» اشارات و تصریحاتی درباره نوعی بودن علم غیب وجود دارد. ابن ابیالحدید دست کم درباره مسائل سیاسی پس از پیامبر(صلوات الله علیه) در میان شیعیان به انصاف شناخته شده است. وی با این انصاف و آن دیدگاه کلامی به شرح کتابی پرداخته که در آن، سخن از نوعی بودن علم غیب امامان شیعه نیز به میان آمده است. همین امر موجب شده است وی در شرح بخشهایی از «نهجالبلاغه» که درباره علم امامان است، در کشمکش احساس انصافورزی و اقتضائات این باور کلامی گرفتار شود و گاه به سوی این انصاف کشیده شود و گاه به سوی اقتضائات آن باور کلامی متمایل شود. شارحان شیعی نهجالبلاغه نیز سعی کردهاند این رفتار دوسویه او را به چالش بکشند. مقاله حاضر دیدگاههای شارحان شیعی و ابن ابیالحدید را درباره نوعی یا شخصی بودن علم امام(علیه السلام) مقایسه کرده است.
کلیدواژههای مقاله :علم غیب، امام علی(علیه السلام)، نهجالبلاغه، ابن ابیالحدید، امامیه، معتزله، شارحان نهجالبلاغه.