خلق عظيم، شرح احاديث اخلاقي و اجتماعي حضرت عبدالعظيم - صفحه 129

بهره اى نخواهد داشت ، و من از اين شقاوت به خدا پناه مى برم .

شرح :

امام رضا عليه السلام در اين حديث به دوستان خود سلام مى رساند كه نشانه تواضع است و رعايت ادب ، آغازيدن با سلام . پس از سفارش به دورى از شيطان و جلوگيرى از تسلط او چند فرمان اخلاقى مى دهد كه به ترتيب عبارت اند از :
1 . راستى؛ 2 . اداى امانت؛ 3 . سكوت؛ 4 . ترك مجادله؛ 5 . ديدار دوستان؛ 6 . پرهيز از اختلاف؛ 7 . آزار نرساندن؛ 8 . بدخواه نبودن .

10 / 1 . راستى

صدق به معناى مطابقت گفتار با واقعيت خارجى و همسانى با حقيقت بيرونى است و خدا در قرآن كريم بدان مكرّر سفارش كرده و بر آن تأكيد ورزيده است . ۱ راستى ، جان سخن است ، برادرِ عدل و همزادِ عزّت و بزرگى . صدق ، سامان زندگى و نجات بخش انسان و زيبايى زبان است . راستى ، درى از درهاى بهشت و نشانه جوانمردى و كرامت انسان است و خداوند دستگير راستگو است و از اين رو ، عملش را نيز چون زبانش پاك و پاكيزه مى گرداند . راستى و درستى ، ركن ايمان و ستون اسلام است و زينت مسلمانى . از اين رو ، امام رضا عليه السلام در نخستين سفارش خود ، راستى را يادآور مى شوند ؛ همچون جدّ بزرگوارش امام باقر عليه السلام كه فرمودند : «تعلّموا الصدق قبل الحديث؛ ۲ پيش از سخن ، راستگويى را بياموزيد» . و صدق حديث در هر دو روايت ، اعم از سخنان معمولى و حديث به معناى مصطلح آن است . نكته قابل ذكر در اين ميان همراه كردن اين صفت انسانى با خرد است . امامان خود نمونه هاى صدق و درستى بوده اند و زبان حال و قال آنها يكى بوده است ، اما

1.ر .ك : سوره توبه (۹) ، آيه ۱۱۹؛ سوره يوسف (۱۲) ، آيه ۷۰؛ سوره احزاب (۳۳) ، آيه ۲۳ و ۲۴؛ سوره زمر (۳۹) ، آيه ۳۳ .

2.كافى ، ج ۱ ، ص ۱۰۴ ، ح ۴ .

صفحه از 146