روى زمين ريخته شود درياى خروشانى را تشكيل مى دهد. اطراف اين درياچه را نرگس زارها و چمنهاى پر از بنفشه و گل سرخ فرا گرفته. در نزديكى آن بقاياى يك كاخ قديمى ديده مى شود كه فقط قسمتى از ديوارها و گنبد دروازه آن باقى مانده است و من كسى را كه درباره اين كاخ اطلاعاتى بدهد نيافتم.

(2)

سفرنامه كلاويخو ^۱

1404م / 806 ق

كلاويخو شايد قديم ترين سياح فرنگى است كه از رى ديدار كرده است. او رئيس تشريفات سلطنتى اسپانيا و سفير هانرى سوم، پادشاه كاستيل در اسپانيا است. او به هنگامى كه به سفارت نزد تيمور مى رفت، در روز سه شنبه هشتم ژوئيه 1404 ميلادى ـ مطابق با روزهاى آخر سال 806 هجرى ـ رى را ديده است. او درباره تهران مى نويسد:
«تهران در ناحيه اى واقع است كه به نام رى معروف است. اين ناحيه فوق العاده پهناور و حاصلخيز است و در قلمرو حكومت داماد تيمور است».
كلاويخو درهنگام عبور از رى، بناهاى شهرى عظيم را مى بيند كه متروك مانده و ويران گشته است. اما بسيارى از برجهاى آن هنوز هم برپاست و خرابه هاى چند مسجد هم در آن ديده مى شود. سپس مى گويد:
«اين آثار همان شهر رى است كه در گذشته بزرگ ترين شهر همه آن منطقه بود. اما اكنون ديگر اين شهر به كلى خالى از سكنه است».
شهر تهران محلى است بسيار پهناور و بر گرد آن ديوارى نيست و جايگاهى