حضرت عبدالعظيم عليه‏السلام و شهررى در سفرنامه‏ ها - صفحه 350

باشد. اگر تحريرات شاردن را در دست مى داشتيم، ممكن و محتمل بود كه تخمينات اين سيّاح را محقّق مى كرديم. راهنماى ما كه شاگرد مكارى بود و مى گفت كه كمال بلديّت از اين نواحى را دارد، در اين باب آنچه سؤال كرديم، چيزى به ما نتوانست بگويد و اطلاعى بدهد.
معروف است كه شهر رى مولد طبيب مشهور رازى ۱ است كه در قرن دهم ميلادى وفات يافت. اين شهر در قرن نهم كمال آبادى و شهرت را داشت. آبادترين و بزرگ ترين شهر از ممالك ايران بود و جمعيت بى شمارى داشت و در قرن دوازدهم مسيحى به كلى از صدمه تاتارها خراب گرديده بود.
بارى، در آنجا، كشت بسيارى از تخم نباتات، و گياهانى چند با غنچه و گل ديديم و چيديم. اين گلها عبارت بودند از يك «فاگونيا» ۲ ، چند عدد «سالسولا» ۳ ، چند عدد «كلئومس» ۴ خاردار كه يكى ساده و بقيه خاردار و با برگهاى پنج پر نازك و با دو عدد گل خاردار بود و همچنين گل «هليى تروب» ۵ .

1.ابوبكر محمد ابن زكريا بن يحيى رازى، دانشمند و طبيب مشهور (۳۱۳ـ۲۵۱ق/۹۲۵ـ۸۶۵م) در شهر رى به تحصيل فلسفه و رياضيات و نجوم و ادبيات پرداخت. در كبر سن به تعليم طب مشغول شد و پس از شهرت در اين علم به خدمت ابو صالح منصور بن اسحاق سامانى حاكم رى درآمد و به زودى رياست بيمارستانى را كه در آن شهر تأسيس شده بود، بر عهده گرفت. بعدها چندى در بغداد به همين شغل اشتغال داشت. وى قسمت بزرگى از زندگانى خود را در رى گذرانيد. از آثار فلسفى او: القوانين الطبيعه فى الحكمة الفلسفيه،الطب الروحانى و...، و مهم ترين تأليفات او: الحاوى،المنصورى، الشكوك، من لا يحضره الطبيب، برء الساعه، الفاخر فى الطب، دفع مضار الاغذيه، المدخل الصغير، الفصول فى الطب است.

2.fagonia.

3.salsolas.

4.cleomes.

5.heliotrop.

صفحه از 426