ه ) سياق آيه سوره اسراء قابل حمل بر اشخاص نيست، بلكه مراد از آنها همان اعضا و جوارح موجود در انسان هست. مفسران هم جز اين را از آيه نفهميدند. مرحوم شيخ طوسى در ذيل آيه مى نويسد:
«يعنى از آنچه كه شخص با اين جوارح انجام مى دهد از قبيل شنيدن آنچه كه حلال نيست، ديدن آنچه كه جايز نمى باشد و اراده آنچه كه ناشايست است مورد پرسش قرار مى گيرد.» ۱
مرحوم علامه طباطبايى نيز مى نويسد:
«معناى آيه اين است كه از پى گيرى آنچه كه بدان علم ندارى دست بردار، چون خداوند سبحان از گوش، ديده و دل كه ابزارى هستند براى آنكه انسان براى دستيابى به علم به كار گيرد، مى پرسد.» ۲
مرحوم طبرسى هم در ذيل آيه مى نويسد:
«معناى آيه اين است كه گوش از آنچه شنيده و ديده از آنچه ديده و دل از آنچه بر آن اراده كرده مورد پرسش قرار مى گيرد.» ۳
مفسران ديگر هم نظير همين بحث ها را مطرح كرده اند و كسى آن را به اشخاص تفسير نكرده است.
و ) آيه «وقفوهم انّهم مسؤولون» از آيات مكى است و سياق آيات بيانگر مجادله كفار در روز قيامت است و افرادى كه مورد پرسش قرار مى گيرند، كفارى هستند كه به پيامبر صلى الله عليه و آله ايمان نياوردند. مفسران هم به اين امر تأكيد كرده اند. مرحوم شيخ طوسى در ذيل آيه مى نويسد:
«آن گاه خداوند آنچه را كه فرشتگان موكل بر آنان مى گويند،
1.التبيان فى تفسير القرآن، ج۶، ص۴۷۷، دار احياء التراث العربى، بيروت.
2.الميزان فى تفسير القرآن، ج۱۳، ص۹۹، اسماعيليان.
3.مجمع البيان، ج۶، ص۶۴۱، دارالمعرفه، بيروت.
