تأملي در چند روايتِ حضرت عبدالعظيم حسني (ع) - صفحه 165

بازگو مى كند. فرشتگان به آنان مى گويند. «وقفوهم» يعنى اى كفار بايستيد، يعنى آنان را حبس كنيد «فانهم مسؤولون» از آنچه كه خداوند بر آنان در دنيا از انجام طاعات و پرهيز از گناهان مكلف كرده است كه آيا آنها را انجام داده اند يا نه؟» ۱
مرحوم علامه طباطبايى پرسش شوندگان را بخش خاصى از مشركان مى داند و مى نويسد:
«مراد از آنانى كه ستم كرده اند ـ براساس آنچه كه از پايان آيه فهميده مى شود ـ مشركان هستند، نه همه مشركان بلكه آنانى كه دشمن حق بودند و ديگران را از رسيدن به آن منع مى كردند». ۲
مرحوم طبرسى هم مى نويسد: «وقفوهم» يعنى اين كفار را نگه داريد و از ورود آنان به جهنم مانع شويد «انهم مسؤولون» ۳ .
ديگر مفسران هم در اين امر اتفاق دارند كه منظور از افرادى كه مورد پرسش قرار مى گيرند، كفار و مشركان هستند و سياق آيات هم اين را تأييد مى كند. در حالى كه در روايت همه امت پيامبر صلى الله عليه و آله براى پرسش نگه داشته مى شوند و اين با سياق آيات ديگر سازش ندارد.
ز) با توجه به آنكه بر پايه سياق آيات پرسش شوندگان كفار و مشركان هستند، بسيار دور به نظر مى رسد كه پيامبر صلى الله عليه و آله با آن اخلاق كريمانه و شخصيت والا و حجْبِ مثال زدنى اش، در جمع يارانش، چند تن از اصحابش را ـ كه تصادفا بعدها خليفه و جانشين وى مى شوند ـ به گونه اى معرفى كند كه مشركان و معاندان در مكه را معرفى مى كرد.

1.التبيان، ج۸، ص۴۸۹.

2.الميزان فى تفسير القرآن، ج۱۷، ص۱۲۱.

3.مجمع البيان، ج۸، ص۶۶۸.

صفحه از 173