المختار من کلمات الامام المهدی(ع)

نقل و شرح پانصد جمله از امام مهدی(ع)

آیت الله شیخ محمد غروی قزوینی (م ۱۴۳۰ق) ۵۰۰ جمله از عبارات امام زمان علیه السلام را انتخاب، نقل و شرح کرده است.

مقدمه شامل مطالب زیر است:

الف) منابع کتاب؛ نویسنده منابع خویش را در نگارش کتاب چنین معرفی کرده است:

۱- روایاتی از امامان پیشین: در مورد گفتگوی حضرت حجت علیه السلام با اصحاب خویش یا دیگران (مانند دشمنان خویش) در دوران غیبت یا در عصر ظهور.

۲- توقیعاتی که خطاب به نواب اربعه صادر و از طریق ایشان نقل شده است.

۳- توقیعاتی که در زمان غیبت صغری خطاب به دیگر شیعیان مخلص نگارش یافته و توسط نواب اربعه به دست ایشان رسیده است.

۴- داستانهایی که در مورد تشرف برخی از صالحان به محضر آن حضرت در کتب معتبر نقل شده که در آن تشرفات، آن حضرت جملاتی با آنان گفتگو کرده‌اند و آن گفتگو جنبۀ عمومی نیز داشته است.

۵- تشرفاتی که در روزگار حاضر، اخبارش به ما رسیده و نشان دهندۀ حضور امام زمان علیه السلام در متن جامعه است. البته اخباری که توسط افراد قابل اطمینان نقل شده است. (ج ۱، ص ۱۰، از مقدمه مؤلف). مؤلف در این مورد، بسیار با احتیاط عمل کرده و از برخی نقلهای سبک در مورد تشرفات که در سالهای اخیر در جامعه رواج یافته است، در این کتاب اثری نیست. با این حال مؤلف اصرار دارد که بنابر دلایل روایی، عدم نقل برخی تشرفات به معنی رد آنها نیست.

ب) انگیزه نگارش؛ نویسنده انگیزۀ خود را از تدوین و نگارش این کتاب با استناد به حدیثی از امام رضا علیه السلام، نشر معارف اهل بیت علیهم السلام، بیان محاسن کلام ایشان و تلاش برای احیای امر آنان -همان گونه که خود دستور داده‌اند- دانسته است. وی با نقل شعری از سید ابن طاووس، نگارش چنین کتابی را لطفی از جانب امام عصر بر خود دانسته و نهایتاً به لسان برادران یوسف در برابر برادر، از امام زمان پر کردن «کیل» خود را درخواست می‌کند.

ج) شیوه تدوین کتاب؛ جملات انتخاب شده، بر اساس حروف الفبای ابتدای هر عبارت نقل شده اند.

نویسنده، پس از نقل هر عبارت، ابتدا علت بیان آن جمله توسط امام زمان علیه السلام را بیان می‌کند. سپس سند یا اسنادی که این عبارت را نقل کرده‌اند، را معرفی می کند.

پس از نقل اصل روایت و علت بیان آن توسط امام عصر علیه السلام ، عبارت را شرح کرده یا مسائل مرتبط با آن را می‌آورد.

شایان ذکر است که اگر در بخش دیگری توقیع یا بیان را ذیل جملۀ دیگری شرح کرده باشد، به آن ارجاع می‌دهد. روش ارجاع نیز با استفاد از شماره‌هایی است که از عدد ۱ تا ۵۰۰ به جملات فهرست شده اختصاص یافته است.

د) کتابشناسی سخنان امام مهدی علیه السلام؛ نویسنده در این قسمت بیش از سی عنوان از کتابها و رساله هایی که سخنان امام مهدی علیه السلام را جمع و تدوین کرده اند، شناسانده است.

متن کتاب

متن کتاب با عبارت «ائتونی طائعین» آغاز شده است. نویسنده ابتدا مصدر عبارت را نشان می دهد و سند آن را معرفی می کند و سپس آن را شرح می دهد.

شرح نویسنده شامل موضوعات مختلف است؛ توضیحات لغوی، توضیحات رجالی، تذکرات اخلاقی، نکات فقهی، حل تعارض روایات، شرح و بیان روایات مشکل، و بیان نکات اعتقادی از این موارد است.

تنوع مطالب کتاب در موضوع معارف اهل بیت علیهم السلام، داستانها و حکایات تشرفات چنان است که می تواند به عنوان منبعی در این موضوع، ترجمه یا خلاصه شود به ویژه اینکه در بسیاری موارد دارای اسناد است.

چاپ

این کتاب تاکنون دو بار در سه جلد منتشر شده است؛ بار نخست به همت نشر دار المجتبی علیه السلام به سال ۱۴۱۴ق و سپس در نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم به سال ۱۴۳۰ق.

چاپ کتاب زیبا و چشم نواز است، همچنین دارای تعلیقات و پاورقی های مفصل و فهارس فنی می باشد. فهارس فنی در پایان جلد سوم شامل شانزده فهرست به ترتیب زیر است که مطالب کتاب و احادیث را آسان یاب کرده است:

فهرست آیات قرآن، احادیث قدسی، فهرست احادیث، فهرست توقیعات، کلمات و کتابها، داستانها، اسامی اهل بیت علیهم السلام، اعلام، مسائل شرعی و فقهی، اماکن، اشعار، مثلها، قبیله‌ها و فهرست منابع مورد استفاده.

منابع:

مقالۀ «آشنایی با کتاب المختار من کلمات الامام المهدی علیه السلام» نوشتۀ مجید معارف، مهدی هادیان (مجله سفینه، شماره ۴۵)؛ سایت lib.ir

عباسعلی مردی