وى بزرگ ترين فرزند امام مجتبى عليه السلام است. او متصدى و متولى اوقاف رسول خدا صلى الله عليه و آله و بزرگوار و نيكوكار و داراى اخلاق نيك بوده است. برخى شاعران او را مدح گفته اند و مردمان به وى روى مى آورده اند. ۱
از آنجا كه زيد بن حسن متولى اوقاف رسول خدا صلى الله عليه و آله و اوقاف اميرالمؤمنين عليه السلام بوده، در طول تاريخ زندگى اش با حاكمان عصر خويش جريان هايى داشته كه در كتب تاريخ مسطور است. ۲
وى از ابن عباس و جابر بن عبداللّه انصارى و امام حسن بن على عليهماالسلام روايت كرده است. ۳
او در محلى به نام حاجر در شش منزلى مدينه مدفون شده است. ۴
3. حسن بن زيد
وى تنها فرزند ذكور زيد بود كه از بزرگان عصر خودش به شمار مى رفته، و به بخشش و كرم و سخاوت در بين بنى هاشم شهرت داشته است.
وى از سوى منصور عباسى به ولايت مدينه گمارده شد. او ديگر خلفاى عباسى همچون مهدى و هادى و هارون الرشيد را نيز درك كرد و به سال 168 ه . وفات يافت.
4. على بن حسن بن زيد
لقب وى «سديد» بوده و مادرش كنيز بود كه در زندان ابوجعفر منصور عباسى درگذشت. ۵ على بن حسن با جماعتى از سادات حسنى بر عليه خليفه عباسى شوريدند كه با شكست اين قيام، عده اى از آنان ـ از جمله على بن حسن ـ به دستور خليفه دستگير و به بغداد منتقل شدند. على بن حسن پس از مدتى در زندان وفات يافت. ۶
1.الارشاد، ج ۲، ص ۲۱.
2.سير اعلام النبلاء، ج ۴، ص ۴۸۷، رقم ۱۸۶؛ الارشاد، ج ۲، ص ۲۱؛ بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۱۶۳، ح ۲.
3.تاريخ دمشق، ج ۵.
4.سر السلسلة العلويه، ص ۲۰؛ عمدة الطالب، ص ۶۹.
5.عمدة الطالب، ص ۷۰ و ۷۱.
6.جريان تفصيلى اين قيام در كتب تاريخ ذكر شده و در كتاب كافى نيز روايتى در همين زمينه نقل شده است. نك: الكافى، ج ۱، ص ۳۵۸ ـ ۳۶۶.
