113
فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره77

د _ 5) صحیفه اهل بهشت و دوزخ

داده‌هایی که صفّار از این دو صحیفه در دست می‌نهد، بدین شرح است: این دو صحیفه - که در آن نام، نام پدر و قبایل بهشتیان و دوزخیان وجود دارد - از رهاوردهای معراج پیامبرند که آنها را به علی علیه السلام سپرده است.۱

د _ 6) صحیفه کوچک

این صحیفه خُرد در روند آموزش‌های پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به حضرت علی علیه السلام شکل گرفته است؛ بدین سان که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پیش از وفات، علی علیه السلام را فرا خواند و به او هزار باب،۲ حرف،۳ کلمه۴ یا حدیث۵ از علم آموخت که از هر یک آنها هزار باب، حرف یا کلمه دیگر گشوده می‌شد.۶ ابواب پیش گفته در صحیفه‌ای کوچک در قبضه شمشیر علی علیه السلام قرار داشتند.۷ این صحیفه در روند انتقال خویش به حضرت مهدی رسیده است.۸ صفّار آگاهی از منایا، وصایا و فصل الخطاب را حاصل این ابواب می‌شماردّ.۹

1 - 1 - 2. تحدیث

تحدیث یک دیگر از منابع علم ائمه است که صفّار بر آن تأکید کرده است. او تحدیث را ارتباط و سخن کردن فرشتگان الهی با ائمه می‌داند۱۰ و بر پایه روایات، تمامی ایشان را «مُحَدَّث» و «مُفَهَّم» می‌خواند.۱۱ ارتباط کسانی جز انبیا اندکی شگفت می‌نماید. از این رو، صفّار با نقل روایاتی چند می‌کوشد تا این پیوند را طبیعی و موجّه سازد. تصریح ائمه به رفت و

1.. همان، ص۲۱۰ - ۲۱۱، ح۱و۳، ص۲۱۲، ح۶..

2.. همان، ص۳۲۲ - ۳۲۷، ح۱ - ۱۷، ص۱۷۱ - ۱۷۲، ح۳.

3.. همان، ص۳۲۷ - ۳۲۸، ح۱ - ۶، ص۲۲۰، ح۲.

4.. همان، ص۳۲۹ - ۳۳۱، ح۱ - ۱۱.

5.. همان، ص۳۳۳ - ۳۳۵، ح۱ - ۵.

6.. یک‌سانی سیاق و عباراتی که از هزار باب، کلمه، حرف یا حدیث سخن می‌گویند، خواننده را به ترادف آنها با یک‌دیگر رهنمون می‌شود.

7.. بصائر الدرجات، ص۳۲۷، ح۱، ص۳۲۸، ح۴.

8.. همان، ص۳۳۱، ح۱۱.

9.. همان ص۳۲۵، ح۱۱. در حدیثی حضرت علی( قتال خود بر اساس تأویل را هم به ابواب علم بر می‌گرداند (ر.ک: همان، ص۳۲۹ - ۳۳۰، ح۵).

10.. همان، ص۱۵۵، ح۱. برای دیدن سایر احادیث هم مضمون، ر.ک: همان، ص۱۵۵، ۱۵۸ - ۱۵۹، ح۲ و ۱۵، ص۱۵۹ - ۱۶۰، ح۳ و۵، ص۱۶۶، ح۲۱، ص۱۷۱ - ۱۷۲، ح۳،، ص۳۴۱ - ۳۴۲، ح۲ - ۴، ص۳۴۳، ح۸، ص۳۴۳ - ۳۴۴، ح۱۰.

11.. همان، ص۳۳۹ - ۳۴۱، ح۱ - ۸.


فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره77
112

دارند؛ همه حلال‌ها و حرام‌های الهی، فرایض، قضا، ارث، حدود حتّی دیه خراش در آن نهفته است.۱ این کتاب، بسان کتاب‌های انبیای سلف، در «جفر أبیض» قرار دارد.۲

د _ 3) مصحف فاطمه

مصحف فاطمه از دیگر میراث‌های علمی ائمه است. صفّار فضای پیدایی این اثر را این گونه ترسیم می‌کند که فاطمه علیها السلام را از فقدان پدر، حزنی شدید فرا گرفت و فرستاده الهی،۳ جبرئیل،۴ بر او نازل می‌شد و مطالبی را بر او القا می‌کرد که علی علیه السلام آنها را می‌نگاشت.۵ بنا بر گزارش‌های کتاب، این مصحف حجمی سه برابر قرآن دارد؛۶ اما در آن هیچ آیه‌ای از قرآن وجود ندارد.۷ وقایعی که در آینده برای ذریه فاطمی پیش می‌آید،۸ اسامی پادشاهانی که بر تخت خواهند نشست۹ و علم ما یکون۱۰ درون مایه‌های اصلی این کتاب از دیدگاه محمد بن حسن صفّار است. این کتاب، به همراه کتاب‌های انبیای سلف و صحیفه جامعه، در «جفر أبیض» قرار دارد.۱۱

د _ 4) دیوان شیعه

احادیثی که صفّار آورده است، این دیوان را صحیفه‌ای بزرگ توصیف کرده که در آن اسامی شیعیان و پدرانشان نگاشته شده است و حتّی ائمه آن را در مواردی به برخی از شیعیان خویش نشان داده‌اند تا اسم خود را در آن بیابند.۱۲

1.. همان، ص۱۶۲ - ۱۶۶، ح۱ - ۲۴، ص۱۶۷ - ۱۶۹،، ح۱ - ۸، ۱۰ - ۱۱، ۱۳ - ۱۶، ۱۸، ص۱۷۰ - ۱۷۲، ح۱ - ۳، ص۱۷۳ - ۱۷۴، ح۶ - ۷؛ ص۱۷۵ - ۱۷۴، ح۱۰ - ۱۲؛ ص۱۷۵ - ۱۷۷، ح۱۴ - ۱۶، ص۱۷۷ - ۱۷۸، ح۱۹، ص۱۷۸، ح۲۱ - ۲۲؛ ص۱۷۹، ح۲۵ - ۲۶، ص۱۸۰، ح۳۰ - ۳۱، ۳۳ - ۳۴، ص۱۸۴،ح۵، ۱۰، ص۱۸۶، ح۱۸، ص۱۵۹، ح۲ - ۳.

2.. همان، ص۱۷۰ - ۱۷۱، ح۱؛ص۱۷۱، ح۲، ص۱۷۳ - ۱۷۴، ح۶.

3.. همان، ص۱۷۳، ح۵، ص۱۷۵ - ۱۷۶، ح۱۴؛ص۱۷۷، ح۱۸.

4.. همان، ص۱۷۳ - ۱۷۴، ح۶، ص۱۷۷، ح۱۷.

5.. همان، ص۱۷۳، ح۵، ص۱۷۳ - ۱۷۴، ح۶، ص۱۷۷، ح۱۸.

6.. همان، ص۱۷۱ - ۱۷۲، ح۳.

7.. همان، ص۱۷۰ - ۱۷۳، ح۱ - ۳، ص۱۷۳، ح۵، ص۱۷۴ ح۸ - ۹؛ص۱۷۵ - ۱۷۶، ح۱۴ - ۱۵؛ ص۱۷۷، ح۱۷، ص۱۷۹، ح۲۷، ص۱۸۰، ح۳۰، ص۱۸۰، ح۳۳.

8.. همان، ص۱۷۳ - ۱۷۴، ح۶.

9.. همان، ص۱۸۰، ح۳۲؛ ص۱۸۸ - ۱۸۹، ح۱و۳، ص۱۹۰ - ۱۸۹، ح۷.

10.. همان، ص۱۷۷، ح۱۸، ص۱۷۱ - ۱۷۲، ح۳.

11.. همان، ص۱۷۰ - ۱۷۱، ح۱.

12.. همان، ص۱۹۱ - ۱۹۳، ح۱ - ۱۰.

  • نام منبع :
    فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره77
    تاريخ انتشار :
    1394
    سردبیر :
    محمد محمدی نیک (ری‌شهری)
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حدیث
    مدیر اجرایی :
    وحیدرضا نوربخش
    امتیاز :
    علمی پژوهشی
    آدرس اینترنتی :
    http://www.ulumhadith.ir
    جانشین سردبیر :
    سید محمدکاظم طباطبایی
تعداد بازدید : 16759
صفحه از 185
پرینت  ارسال به