عمودی از نور^۱ بر پا می‌شود که کاربرد آن دیدن دیگر سرزمین‌ها^۲ و میان مشرق و مغرب^۳ و عرضه اعمال بندگان بر او است. در برخی دیگر از احادیث این کتاب، از عمود نور^۴ یا نور^۵ دیگری هم سخن رفته که سری نزد خداوند و در عرش و سری دیگر در گوش امام دارد و در واقع واسطه میان خدا و امام است؛ همان گونه که رسولی الهی واسطه میان حضرت حقّ و انبیا بوده است. هر گاه امام بخواهد از امری آگاه شود، به این عمود یا نور می‌نگرد.^۶

1 - 2. وسایط دریافت علم

صفّار در طرح‌واره خویش، به وسایط و ابزارهای دریافت علوم نیز توجه داشته است. او به صورت مشخص از دو مخلوق خداوند با عنوان «روح القدس» و «روحٌ مِن أمره» سخن می‌گوید که خداوند در تمامی انبیا و ملائک خویش یکی از این دو روح را دمیده، اما در اهل بیت هر دو روح را به ودیعت نهاده است.^۷ ایشان علوم خویش را از رهگذر این دو درمی‌یابند. روایت کتاب او روح االقدس را چنین معرفی می‌کنند: روح القدس روحی است درون انبیا و اوصیا که دچار آفت و تغییر و دست‌خوش لهو و لعب، خواب، سهو و غفلت نمی‌گردد.^۸ انبیا و ائمه به واسطه روح القدس از تمامی اشیا،^۹ ماورای عرش و زیر خاک،^۱۰ آگاه می‌شوند و آنچه را در شرق و غرب، خشکی و دریا و طبقات زمین است، مشاهده می‌کنند.^۱۱ تمامی پیامبران لزوماً با روح القدس مبعوث می‌شوند^۱۲ و بار نبوّت را آن می‌کشد.^۱۳ روح القدس بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به امام منتقل می‌شود.^۱۴ هر گاه حکم و جواب مسئله‌ای نزد ائمه حاضر

نخست، آن که احکام جزئی و مشتبهی مراد باشد که شارع آگاهی از آن را از رهگذر قرعه، تأیید کرده باشد که در این صورت، التباسی در اصل حکم وجود ندارد، بلکه مورد و مصداق آن گنگ است. این احتمال با روایات پیش گفته (که بیان می‌کردند تمامی احکام در کتاب و سنّت وجود دارد) منافاتی ندارد؛ چه قرعه از احکام قرآن و سنّت است. احتمال دوم، آن که احکام کلی مراد باشد که استنباط آنها از کتاب سنّت دشوار آمده و ائمه با بهره‌گیری از قرعه آن را از کتاب و سنّت استنباط می‌کنند. این مطلب از اختصاصات ائمه است؛ زیرا قرعه امام هیچ‌گاه به خطا نمی‌رود. احتمال نخست با اصول و سایر روایات سازگارتر است و احتمال دوم ظهور بیشتری دارد.^۱

پیش فرض مجلسی آن است که تمامی احکام در کتاب و سنّت وجود دارد. سخن در طریق استنباط این احکام و میزان کارایی آن طریق است. قرعه‌ای که حجیت آن در کتاب و سنّت مورد تأیید است، تنها در تعیین مصداق احکامی کلی کارایی دارد که ریشه در کتاب و سنّت دارند؛ امّا شاید قرعه‌ای که در روایت آمده در استنباط خود احکام کلی، آن هم از کتاب و سنّت، کاربرد داشته باشد که در این صورت، بر خلاف قرعه پیشین، دیگر امری عمومی نیست، بلکه مختص به ائمه است، ولی باز هم طریقیت داشته و خود فی نفسه موضوعیتی به عنوان منبع جداگانه ندارد. اما عنوان بابی که جناب صفّار آورده و توجه به مضامین احادیث، نشان می‌دهد که صفّار پیش فرض مجلسی را ندارد و بر آن است که برخی احکام در کتاب و سنّت نیامده‌اند و رجم می‌تواند منبعی برای استنباط این احکام باشد.

1 - 1 - 6. عمودهای نور

در بخشی از روایات بصائر آمده است که برای امام پس از پای نهادن به عالم ناسوت،^۲