شوشتری در فصل بیست و هشتم از جلد اول کتاب قاموس الرجال به اختلاف در باره معنای تعبیر «یونسی» اشاره می‌کند۱ و می‌نویسد:
۰.علامه حلی از این تعبیر، مدح راوی را فهمیده و به همین دلیل، محمد بن أحمد بن مطهر را در بخش اول کتاب خلاصة الأقوال قرار داده است.۲
در حالی که معنای ذم راوی از این تعبیر ظاهرتر است. دلیل آن از نظر شوشتری این است که شیخ طوسی به ضعف محمد بن عیسی العبیدی اعتقاد دارد و در کتاب الفهرست و نیز در کتاب رجال، در باب «أصحاب الهادی علیه السلام» و نیز در باب «من لم یرو عنهم»، او را تضعیف کرده و در باب «أصحاب العسکری علیه السلام» در باره او تعبیر «إنّه یونسی» را به کار برده است. از این رو، مراد از تعبیر یونسی در باره یک راوی آن است که آن راوی در اعتقاد به معتقدات فاسدی که به یونس نسبت داده شده، از طرفداران یونس به حساب می‌آید.۳
شوشتری همچنین در جای دیگر در باره «محمّد بن أحمد بن مطهّر» می‌نویسد:
۰.شیخ طوسی در کتاب رجال، از او با تعبیر «بغدادی یونسی» یاد کرده است. علامه حلی در کتاب خلاصة الاقوال، از تعبیر یونسی در باره او، مدح او را فهمیده است و به همین دلیل، نام او را در قسمت اول از کتاب خلاصة الاقوال قرار داده است؛ در حالی که این تعبیر به معنای ذمّ نزدیک‌تر است؛ زیرا شیخ طوسی در کتاب رجال در باره محمد بن عیسی بن عبید در باب «أصحاب الهادی علیه السلام» تعبیر «ضعیف» و در باب «أصحاب العسکری علیه السلام» تعبیر «یونسی» را به کار برده است.۴
در بررسی این نظر شوشتری باید به چند نکته توجه کرد:
اولاً، علامه حلی در کتاب خلاصة الأقوال، نه تنها محمّد بن أحمد بن مطهر، بلکه هر چهار راوی را که در رجال الطوسی در باره آنان تعبیر «یونسی» به کار رفته، در شمار ممدوحین از کتاب رجال خود قرار داده است.۵ در عین حال، نمی‌توان نتیجه گرفت که علامه حلی تعبیر «یونسی» را به معنای مدح راوی دانسته است. به عبارت دیگر، گر چه مشی کلی علامه حلی در کتاب خلاصه الاقوال این است که ممدوحان را در قسمت اول کتاب و مذمومان را در قسمت دوم کتاب قرار داده است؛ اما قرار دادن نام این چهار راوی در قسمت اول بدان معنا نیست که علامه حلی از عنوان «یونسی»، مدح راوی را فهمیده باشد، بلکه این چهار راوی صرف نظر از عنوان «یونسی»، از نظر علامه حلی ممدوح بوده‌اند.
ثانیاً، از این که شیخ طوسی در باره محمّد بن عیسی بن عبید در یک جا (یعنی «فی أصحاب الهادی علیه السلام») تعبیر «ضعیفٌ» و در جای دیگر (یعنی «فی أصحاب العسکری علیه السلام») در باره او تعبیر «یونسی» به کار برده، نمی‌توان نتیجه گرفت که تعبیر «یونسی» همواره به معنای «ضعیفٌ» است، بلکه ممکن است شیخ طوسی مستقل از وجود چنین تعبیری برای او، او را ضعیف دانسته است.
ثالثاً، اگر آن گونه که شوشتری در کتاب قاموس الرجال بیان کرده، مراد از تعبیر
1.. «الفصل الثامن و العشرون فی ما اختلف فی معناه و فی المراد منه».
2.. در توضیح این مسئله باید تذکر داد که علامۀ حلی در مقدمۀ کتاب خلاصة الأقوال می‌نویسد: «... و قد سمینا هذا الکتاب ب‍ـ خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال و رتبته علی قسمین و خاتمة: الأول: فیمن اعتمد علی روایته أو ترجح عندی قبول قوله. الثانی: فیمن ترکت روایته أو توقفت فیه ...» (خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، ص۴۴).
3.. قاموس الرجال فی شرح تنقیح المقال، ج۱، ص۸۱ - ۸۲: «فالظاهر أنّ المراد به أنّه من أصحاب یونس فی ما نسب إلیه من المقالات الفاسدة».
4.. همان، ج۹، ص۸۳.
5.. خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، ص۲۱۰، ۲۷۲، ۲۴۱ - ۲۴۲ و ۲۹۲.
