و امام صادق علیه السلام به آن اشاره کرده‌اند - به معنای خلاف واقع بودن اصل آن ماجرا در صدر اسلام و عدم وقوع آن از سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نیست؛ بلکه بهره‌برداری از یک واقعه گنگ و ناپیدای تاریخی می‌توانسته اهداف دربار اموی را تأمین کند؛ بدین صورت که این روزه از سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم گرفته می‌شد و با روزه رمضان نسخ گردید. همین مسئله بدون اشاره به نسخ آن می‌تواند توجیه‌گر رفتار بنی امیه در عید گرفتن و روزه داشتن در روز قتل پسر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم باشد.^۱ بر این اساس، امام می‌فرماید: این روزه با روزه رمضان متروک گشته و کنار گذاشته شده و احیای آن احیای یک حکم منسوخ است و این کار نه سنت، بلکه بدعت است.^۲ امامان معصوم با این تفکر نادرست - که روز عاشورا عید است (سیاست بنی امیه در عید گرفتن و روزه داشتن در روز قتل پسر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم) - مبارزه نموده‌اند. این مبارزه نشان از ناصحیح بودن برخی روایات جواز روزه عاشورا نیز دارد.

امام رضا علیه السلام فرمود:

۰.هر کس روز عاشورا را روز مصیبت و ناراحتی و گریه قرار دهد، خداوند قیامت را روز شادی و سرور او قرار می‌دهد و هر کس عاشورا را روز برکت بنامد و چیزی ذخیره کند، در آن برکتی نمی‌بیند.^۳

3 - 2 - 5 - 2. جعل و دروغ در روایات فضیلت روز عاشورا

دانشمندان مسلمان، از جمله ابن جوزی در کتاب الموضوعات بسیاری از روایات فضیلت روز عاشورا به عنوان روز عید را جعلی و برخی نیز آنها را ضعیف و بعضی هم آنها را دروغ دانسته‌اند؛ چنان که ابن تیمیه و دیگران فتوا به جعلی بودنشان داده‌اند.^۴ ابن حجر عسقلانی - چنان که گذشت - ذیل روایت بیان‌گر فضایل روز عاشورا و روزه آن، به جعل،

سنت دانست؛ به ویژه عملی که ترک آن به جهت نسخ بوده باشد.^۱

3 - 2 - 5. عید عاشورا و صوم مؤَکَّدِ آن، جعل و بدعت اموی

در روایت دوم منع صوم عاشورا به این نکته اشاره شد که روز عاشورا روز جشن و شادی و روزه‌داری شُکرِ دشمنان شیعه به مناسبت غلبه بر حسین علیه السلام بوده است. بر این پایه گویا رسمی وجود داشته که در برخی مناطق روز عاشورا را جشن گرفته و قربانی ذبح کنند و این روز را زمان وقوع اتفاقات خجسته و عید بدانند و شادمانی کنند و دلیلشان هم بعضی روایت‌های بزرگ‌نمایی شده یا تحریف شده و یا مجعول است که در فضیلت روز عاشورا در میان مردم رواج داده بودند؛ مانند این که خداوند، عرش، کرسی، قلم و بهشت را در روز عاشورا آفرید؛ آدم را در روز عاشورا به بهشت درآورد؛ پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم روز عاشورا زاده شد؛ خداوند در روز عاشورا بر عرش استیلا یافت و روز رستاخیز، روز عاشورا است.^۲

3 - 2 - 5 - 1. عید گرفتن و روزه داشتن در روز قتل پسر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم

در روایتی از امام صادق علیه السلام روزه روز عاشورا و مداومت بر آن پس از سال61ق، از جعلیات بنی امیه شناسانیده شده است؛ بدین شرح که بنی امیه و یارانشان نذر کردند اگر بر حسین پیروز شوند، روز پیروزی خیالی خود را عید اعلام کنند و به شکرانه، در آن روز روزه بگیرند و این برای آل ابی سفیان تا به امروز به عنوان سنتی قرار داده شد.^۳ جریان روایت‌ساز و بدعت‌گذار دستگاه اموی به کمک فقهای همسو با ایشان، اخبار صوم رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم در روز عاشورا را که در سال دوم هجری با وجوب روزه رمضان به پایان می‌رسد،^۴ برجسته کردند [و آن را مورد تأکید ویژه قرار دادند]. جعل، بدعت و تحریف بودن این روایت‌ها - که امام باقر علیه السلام