27
فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره77

امکان‌سنجی عرضه روایت‌های تأویلی باطنی بر قرآن

محمد مرادی۱

چکیده

روایت‌هایی در متون حدیثی وجود دارد که در آنها از «عرضه حدیث بر کتاب خدا» سخن به میان آمده است. این روایت‌ها به منزله ارائه راهکار و سنجه‌ای است برای راستی‌آزمایی احادیث که مورد قبول عالمان اسلامی هم قرار گرفته‌اند.

از سویی دیگر، روایت‌هایی در متون اسلامی وجود دارد که حاوی آموزه‌هایی است که از آنها با تعبیرِ تأویل و آن هم از نوع باطنی آن یاد شده است. این آموزه‌ها - که منسوب به آیات قرآن و گاهی تأویل آنها هستند - در نگاه نخست، با ظاهر آیات سازگاری ندارند. گفته می‌شود با توجه به روایت‌هایی که از آنها از تأویل‌دانی اهل بیت علیهم السلام سخن به میان آمده و روایت‌هایی که در آنها از بطن داشتن قرآن یاد شده، این آموزه‌ها همان بطن و تأویل هستند. این نوشته بر آن است که نسبت بین ظاهر آیه‌ها و تأویل‌های باطنی را بررسد و تبیین نماید. و بر آن است که منظور از تأویل و باطن در این گروه روایت‌ها، معنای فرازبانی بودن آنها نیست و بخشی از آنها ناسازگار با ظاهر قرآن و برخی دیگر، از حوزه تأویل اصطلاحی بیرون هستند.

کلیدواژه‌ها: روایت‌های عرضه بر قرآن. روایت‌های تأویل باطنی. ارزیابی روایت. تأویل باطنی.

روایت‌های سنجه

روایت‌هایی در متون حدیثی وجود دارد که در آنها از عرضه گفتارهای پیامبر و امامان علیهم السلام به قرآن سخن گفته شده است. برخی از دلایل این کار، همچون دروغ بستن و وضع و دسّ

1.عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث.


فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره77
26

_ مرآة العقول، محمد باقر مجلسی، تهران: دار الکتب الاسلامیه، اول، 1404ق.

_ المزار، محمد بن جعفرمشهدی، قم: نشر القیوم، 1419ق.

_ مستدرکات علم الرجال، شیخ علی نمازی شاهرودی، تهران: المطبعة الحیدریه.

_ مستند الشیعه، احمد بن محمد مهدی نراقی، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.

_ المستند فی شرح العروة الوثقی، سید ابوالقاسم خویی، تألیف: شیخ مرتضی بروجردی، نجف، مؤسسة إحیاء آثار الامام الخوئی، سوم، 1421ق.

_ معجم رجال الحدیث، ابوالقاسم خویی(م1413ق)، بی‌جا، پنجم، 1413ق.

_ المعین علی معجم الرجال الحدیث، سید محمد جواد حسینی بغدادی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، اول، 1415ق.

_ ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار (شرح بر تهذیب الاحکام)، محمد باقر مجلسی، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی، اول، 1406ق.

_ من لا یحضره الفقیه، محمد بن علی بن حسین بن بابویه، تحقیق: شیخ محمد جواد فقیه، بیروت: دار الأضواء، دوم، 1413ق.

_ المهذّب، ابن براج طرابلسی، قم: جماعة المدرسین.

_ الوافی، محسن فیض کاشانی، اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین، اول، 1409ق.

_ وسایل الشیعه، محمد بن حسن حر عاملی، تهران: مکتبة الاسلامیة، 1398ق.

_ «بررسی احادیث تقیه از دید گاه مجلسی اول»، محمد علی مهدوی راد و محمد هادی امین ناجی، حدیث‌پژوهی، ش2، 1388ش.

_ «بررسی تاریخی روزه عاشورا در صدر اسلام»، حمید رضا مطهری و مهدی رفیعا، فصلنامه تاریخ اسلام، ش52، 1391ش.

  • نام منبع :
    فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره77
    تاريخ انتشار :
    1394
    سردبیر :
    محمد محمدی نیک (ری‌شهری)
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حدیث
    مدیر اجرایی :
    وحیدرضا نوربخش
    امتیاز :
    علمی پژوهشی
    آدرس اینترنتی :
    http://www.ulumhadith.ir
    جانشین سردبیر :
    سید محمدکاظم طباطبایی
تعداد بازدید : 12080
صفحه از 185
پرینت  ارسال به