در اولین کتب اربعه شیعه (الکافی) شیخ کلینی فقط روایات منع را آورده است. بعد از الکافی، شیخ صدوق در من لایحضره الفقیه و شیخ طوسی در الاستبصار و تهذیب الاحکام و به دنبال آن دو، شیخ حر عاملی و... هر دو دسته روایات را نگاشته‌اند.
در این نوشتار، روایات صوم عاشورا، چیستی و گونه‌های آن را می‌شناسانیم و به ارزیابی و بررسی سندی و محتوایی روایات می‌پردازیم و آرا و اقوال موجود در این باره را طرح و بررسی می‌کنیم.
شارحان کتب اربعه، از قبیل ملا صالح مازندرانی، محمد تقی مجلسی و محمد باقر مجلسی به شرح و توضیح روایات صوم عاشورا پرداخته‌اند و همچنین فقها از دیرباز در کتب فقهی، همچون من لایحضره الفقیه و الحدائق الناضره و... در باره آن اظهار نظر نموده‌اند و متأخران نیز کتب و مقالاتی در باره صوم عاشورا نوشته‌اند و نظر به بحث سندی و محتوایی روایات هم داشته‌اند. تحقیق فی صوم یوم عاشورا از حسن توفیق و کتاب صوم عاشورا اثر نجم الدین طبسی نمونه‌ای از تلاش‌های متأخران است. با این همه، باید گفت که فقها در بررسی سندی و محتوایی احادیث آن گونه که بایسته بوده تلاش نکرده‌اند. از همین رو است که بحرانی در الحدائق الناضره می‌گوید:
۰.دلالت این اخبار به طور مطلق بر تحریم ظاهرترین ظاهر است، لکن اصحاب ما در آنچه که ذکر کرده‌اند، غیر از تحریم، معذورند؛ چون به صورت کامل تتبع در روایات نکردند و خوب در آن نیندیشیدند.۱
نوآوری این نوشتار بیان شرح حال راویان این روایات از نظر رجالی و ذکر آرای دانشمندان در تصحیح و تضعیف این اخبار و جمع روایات به صورت منظم و ارائه تحلیل‌های تازه از موضوع است.
سؤال اصلی این نوشتار این است که سند روایات منع و جواز صوم عاشورا چگونه است؟
به دنبال این سؤال اصلی، سؤالات فرعی که مطرح است عبارت‌اند از این که:
1. وجود دو دسته روایات صوم عاشورا به چه جهت است؟
2. آیا روایات منع با وجود ضعف سندی قابل دفاع است؟
3. آیا روایات مجوز با وجود ضعف سندی قابل دفاع است؟
2. بررسی روایات روزه عاشورا
در عصر متقدم، کلینی در فروع الکافی فقط روایات منع روزه عاشورا را آورده است که
