57
فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره77

ارزیابی روایات مصافحه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با زنان با تأکید بر آیه 12 سوره ممتحنه

مصطفی زمانی۱

محمد رضا ستوده نیا۲

محمدرضا حاجی اسماعیلی۳

چکیده

شیوه بیعت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم با زنان از مسائل متعارض در روایات فریقین است. «اختلاف الحدیث» به عنوان شاخه‌ای از علوم حدیث می‌تواند در رفع این تعارض مورد استفاده قرار گیرد.

در این پژوهش، روایات در چهار گروه دسته بندی شده است: بیعت کلامی همراه با فعل جوارحی، بیعت جوارحی، بیعت کلامی، و جواز مصافحه زنان و مردان نامحرم به شرط وجود حایل.

نتیجه بررسی محتوایی روایات مذکور، آن است که بسیاری از روایات متعارض، قابل جمع و مکمل یک‌دیگرند. تنها روایاتی که بیان‌گر جواز مصافحه بدون حایل است، پذیرفتنی نیست؛ علاوه بر آن، تأثیر و تأثر آیه 12 سوره ممتحنه بر این روایات مشخص می‌گردد؛ زیرا از طرفی فضای بیعت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم با زنان در این آیه توسط گروه‌های مختلف روایی روشن می‌شود و از طرف دیگر، از محتوا و سبب نزول این آیه می‌توان به صحت و سقم روایات مربوطه دست یافت.

کلید واژه‌ها: اختلاف الحدیث، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، زن، مصافحه، سوره ممتحنه، بیعت.

درآمد

تعارض محتوایی میان روایات یکی از مسائلی است که حدیث‌شناسان را به خود مشغول

1.. دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث.

2.. دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان.

3.. دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان.


فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره77
56

_ الکفایة فی علم الروایة، ابو احمد بن علی الخطیب البغدادی، تحقیق: احمد عمر هاشم، دارالکتاب العربی، 1405ق.

_ المحاسن، احمد بن محمد برقی، تصحیح: جلال الدین محدث، دارالکتب الاسلامیة، 1371 ه، دوم.

_ مسند احمد، احمد بن حنبل، تحقیق: شعیب الارنؤوط، مؤسسة الرسالة، 1420ق.

_ معالم الدین و ملاذ المجتهدین، جمال الدین الحسن العاملی، تحقیق: لجنة التحقیق، مؤسسة النشر الاسلامی، 1417ق.

_ معانی الأخبار، محمّد بن علی بن بابویه قمی، تحقیق: علی اکبر غفّاری، دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق.

_ مناقب آل ابی طالب، رشید الدین بن شهرآشوب، تحقیق: لجنة من اساتذة النجف الاشرف، مطبعة الحیدریة، 1372ق.

_ المیزان فی تفسیر القرآن، سید محمد حسین طباطبایی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1393ق.

_ نهایة النهایة، علی الغروی الایروانی، موجود در نرم افزار مکتبة اهل البیت علیهم السلام.

_ وسائل الشیعة، محمد بن الحسن العاملی، تحقیق: عبدالرحیم الربانی، دار إحیاء التراث العربی، 1391ق.

مقالات و پایگاه‌ها

_ پژوهش‌های قرآنی، مقاله تأویل از منظر دیدگاه‌ها و اندیشه‌ها، سید ابراهیم سجادی، بهار و تابستان 1379، شمار 21 و 22.

_ قبسات، مقاله ظهر و بطن قرآن، ابراهیم کلانتری، سال هشتم، شماره 29، پاییز 1382، ص 263.

_ کتاب ماه دین، شماره 172، بهمن 1390، مقاله تأویل دائرة المعارف اسلام، ترجمه محمد پهلوان.

_ مطالعات عرفانی، شماره 1، ص 106، مقاله امام صادق و تأویل و تفسیر عرفانی قرآن، نوشته سید محمد رستگاری.

_ نظریة البطون و بنیة الخطاب القرآنی، منتشر شده در: http://hobbollah.com/articles/

  • نام منبع :
    فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره77
    تاريخ انتشار :
    1394
    سردبیر :
    محمد محمدی نیک (ری‌شهری)
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حدیث
    مدیر اجرایی :
    وحیدرضا نوربخش
    امتیاز :
    علمی پژوهشی
    آدرس اینترنتی :
    http://www.ulumhadith.ir
    جانشین سردبیر :
    سید محمدکاظم طباطبایی
تعداد بازدید : 16544
صفحه از 185
پرینت  ارسال به