قیصری (م751ق) نیز این عبارت را در بندی از خطبه امیر المؤمنین علیه السلام نقل کرده است:

۰.أنا نقطة باسم اللّه، أنا جنة الذی فرطتم فیه، و أنا العرش، و أنا الکرسی...^۱

و نیز در شرح فصوص الحکم عبارت «انا نقطة باء بسم اللَّه، انا جنب‏اللَّه الذی فرطتم فیه، و انا القلم، و انا اللوح المحفوظ..» را سخن آن امام همام دانسته است.^۲

پس از وی سید حیدر آملی آن را در کتب گوناگونش از حضرت‏‏‏ علی علیه السلام نقل کرده که در خطبه افتخاریه در جمعی از اعیان، اشراف و مهاجران و انصار در کوفه ایراد شده است.^۳

در پاسخ به این ادعا باید گفت: اول، این که اگر این خطبه در جمع عموم مردم، اشراف، مهاجران و انصار و در مسجد کوفه بوده، یعنی وجود نقطه تحت ‏‏‏باء امری مرسوم و عادی و قابل فهم برای مردم بوده، لکن این امر با تاریخ نقطه‏گذاری در مصحف و معنای ابتدایی نقطه - که به منظور حرکات‏‏‏ إعرابی کلمات بوده - منافات دارد. دوم، رجب ‏برسی از معاصران سید حیدر آملی در کتابش این خطبه را نقل کرده و در این خطبه طولانی عبارت ‏‏‏مذکور دیده ‏نمی‏‏‏شود.^۴ سوم، این که ابن ‏‏‏‏شهر آشوب در خطب معروف امیر المؤمنین علیه السلام از این خطبه به عنوان خطبة افتخار یاد کرده‏^۵ و دو عبارت کوتاه از آن چنین‏ است:

۰.أنا کسرت ‏‏‏الأصنام، أنا رفعت ‏‏‏الأعلام، أنا بنیت ‏‏‏الإسلام.^۶

و

۰.أنا أذان الله فی الدنیا و مؤذنه فی الآخرة.^۷

بررسی ‏‏‏تطبیقی نشان می‏‏‏دهد که هیچ کدام از این دو عبارت در نسخه خطبه افتخار رجب‏ برسی نیست. چهارم، با توجه به خلط‏ها و عدم ضبط وی در نقل روایت، گویا روایات را با دخل و تصرف و با ترکیب آنها در یک‌دیگر نقل می‏‏‏کند؛ چه این که علامه مجلسی مشارق ‏‏الأنوار و الألفین را مشتمل بر خلط و اشتباه دانسته، به متفردات او در کتب یاد شده، اعتماد نکرده و بر آن است که روایاتی را از او نقل کند که موافق اخبار

الرسالة القدسیة فی أسرار النقطة الحسیة است.^۱‏

- رسالة نقطة فی شرح‏‏‏‏ أنا النقطة التی تحت‏‏‏ الباء، نوشته صائن ‏‏‏‏الدین ‏‏‏‏ترکه (م835ق).^۲

-‏ سر النقطة، نوشته صدرالمتألهین‏‏‏‏ شیرازی (م1050ق).^۳

- تقسیم‏ البحور، و الخاتمة فی شرح حدیث أنا النقطة تحت ‏‏‏الباء، نوشته مظفر علی شاه‏ نعمة اللهی کرمانی.^۴

و نیز شرح‏‏‏‏ حدیث أنا النقطة، نوشته محمد تقی مامقانی (م1312ق).^۵

با توجه تک‏نگاری‏‏‏هایی که در خصوص این روایت نگاشته ‏شده، می‏‏‏توان نیمه ‏اول قرن ‏‏‏‏هشتم را آغاز توجه‏ اساسی به این روایت دانست. از سوی‏‏‏ دیگر، در همین قرن فرقه‏ حروفیه پدید آمد و سپس نقطویان از میان آنها پدید آمدند که یکی از مستندات آنها روایت مذکور بوده ‏است.

3. ادله عدم انتساب به امیر المؤمنین علیه السلام

ادله گوناگونی وجود دارد که گویای عدم صدور این سخن به امیر المؤمنین علیه السلام است که بدان‌ها اشاره می‏‏‏شود:

3 - 1. ارسال و تعلیق در سند

قدیمی‏‏‏ترین منبعی که این روایت را از امیر المؤمنین علیه السلام نقل کرده، ابن‏‏‏‏ طلحه شافعی (م‏652ق) در الدر المنظم فی السر الأعظم است که عبارت‏‏‏ «أنا النقطة التی هی تحت‏‏‏ الباء» را به عنوان سخن حضرت‏‏‏ علی علیه السلام در ادامه عبارت «بدان که همه أسرار الله‏ در کتب‏‏ آسمانی است،‏‏‏ و همه آنچه در کتب آسمانی است،‏‏‏ در قرآن است و همه آنچه در قرآن است، در سوره فاتحه است، و همه آنچه در سوره فاتحه می‌باشد، در بسمله است،‏‏ و همه آنچه در بسمله وجود دارد، در باء بسمله می‌باشد و همه آنچه در باء بسملهة وجود دارد، در نقطه زیر باء است» ذکر کرده است‏؛^۶ اما سندی برای آن ارائه نکرده است. بنا بر این، ابن‏‏‏‏ طلحه اولین کسی است که این عبارت را منسوب به امام‏ علی علیه السلام دانسته ‏است.