پاسخ داده می‌شود، ملاک‌های تشخیص دستورات حکومتی از دیگر اوامر و نواهی شرعی در محدوده روایات است. با توجه به استقرا سه راه برای شناخت احادیث با موضوع احکام حکومتی از دیگر روایات می‌توان تصور کرد: اول، بیان و تصریح معصوم علیه السّلام مبنی بر اختصاص حکم به باب حکومت؛ دوم، تعارض دو روایت و اثبات صدور هر دو حکم از معصوم علیه السّلام با توجه به جمع عرفی و حمل بر حکم حکومتی نمودن یک‌طرف؛ سوم، ردگیری احادیثی که در آنها از الفاظ امر، قضی و حکم استفاده شده است.
1 - 1. بیان معصوم
با مراجعه به روایات می‌توان مواردی را یافت که پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم حکمی را بیان کرده و یا اجرا نموده‌اند، ولی در جای دیگر خود ایشان و یا معصوم دیگری اجرای آن حکم را مختص به همان مورد دانسته، به نوعی دستور حکومتی دانسته‌اند؛ به عنوان نمونه پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم در جنگ خیبر متوجه شدند که عده‌ای از مسلمان‌ها الاغ اهلی را کشته و گوشت آن را می‌پزند؛ پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم فرمودند: خوردن گوشت الاغ حرام است و دستور دادند ظرف غذا را واژگون کنند.۱
این که امر پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم در اینجا از چه نوع است، مورد اختلاف واقع شده است. عده‌ای از فقها اهل سنت این حکم را امر تشریعی گرفته و حکم به حرمت گوشت الاغ اهلی داده‌اند.۲ عده‌ای دیگر از اهل سنت این امر پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم را معلول یک امر خارجی دانسته، علت حرمت گوشت الاغ را رها بودن آنها و این که خمس آن پرداخت‌نشده بود شمرده‌اند.۳ در مقابل، گروهی دیگر این معلول خارجی را نجاست‌خوار بودن این حیوان‌ها دانسته‌اند.۴
اما با مراجعه به کلمات اهل بیت علیهم السّلام علت این حکم واضح می‌شود. به فرموده امام باقر علیه السّلام نهی پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم معلول نیاز مردم به حمل وسایل جهت اعزام به جنگ است.۵ همچنین در روایت دیگری می‌فرمایند: این حکم پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم برای بقای این حیوان بهتر
1.. ر.ک: صحیح البخاری، ج۵، ص۷۸، صحیح مسلم، ج۶، ص۶۴؛ الکافی، ج۶، ص۲۴۶، ح۱۳؛ تهذیب الاحکام، ج۹، ص۴۰، ح۱۶۸.
2.. ر.ک: الخلاف، ص۸۹، مسئله۱۱؛ کتاب الام، ج۲، ص۲۷۵.
3.. ر.ک: صحیح البخاری، ج۵، ص۷۸؛ المحلی، ج۷، ص۴۰۷؛ نیل الاوطار، ج۸، ص۲۸۱.
4.. ر.ک: الکافی، ج۶، ص۲۴۶، ح۱۰، تهذیب الاحکام، ج۹، ص۴۱، ح۱۷۱.
