همان علی علیه السّلام‏ است - دستور دهم پشته‏های هیزم را گرد هم آورده و خانه کسانی را که به نماز جماعت نمی‏آیند آتش زند.^۱

از اهل سنت نیز این مضمون نقل‌شده است. در این نقل پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم قصد داشت فردی را امام جماعت کرده، خود خانه افرادی را که در نماز جماعت شرکت نمی‌کنند آتش بزند.^۲ ظاهر این شدت عمل و نوع برخورد پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم با خاطیان شرکت در نماز جماعت، نشان از وجوب شرکت در نماز جماعت دارد؛ چنان که بعضی از فقها عامه به این حکم فتوا داده‌اند.^۳

از طرف دیگر، به ‌اتفاق فقها شیعه شرکت در نماز جماعت فی ‌الجمله وجوب شرعی نداشته، مستحب مؤکد است^۴ و معصومان علیهم السّلام به عدم وجوب نماز جماعت تصریح کرده‌اند.^۵

یکی از جمع‌های میان این دو دسته از روایات، توجه به این نکته است که شدت عمل پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم به علت موقعیت خاص زمانی ایشان بوده و به همان زمان اختصاص دارد. هدف پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم آموزش احکام نماز به مسلمانان است و یا این که منافقان در خانه نماز نمی‌خواندند. از این رو، پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم آنها را مجبور به شرکت در نماز جماعت می‌نمود.^۶

اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، این که شدت عمل پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم در ابتدای حکم وجوب نماز نبوده است^۷ و مانند این شدت عمل از امام علی علیه السّلام نیز در زمان خلافت ظاهری نقل‌شده است.^۸ با عنایت به این نکات و نقش حاکمیت پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم می‌توان نتیجه گرفت که این دستور پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم و امیرالمؤمنین علیه السّلام در قالب حکم حکومتی بوده و از اختیارات حاکم اسلامی در منطقة الفراغ نشأت گرفته است.^۹

یتیمان می‌دهیم.^۱

در هیچ ‌کدام از این روایات، پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم از قابلیت سرکه شدن این شراب‌ها سؤال نکرده و به ‌صورت مطلق دستور به دور ریختن شراب‌ها می‌دهد؛ بلکه بالاتر، در روایتی دیگر وقتی در باره خمری که به چند کودک یتیم اختصاص دارد، سؤال می‌شود که آیا می‌توان آن را سرکه ساخت، می‌فرمایند: «خیر، باید آنها را دور ریخت»؛^۲ چنان که در جواب سؤال یکی از اصحاب در این باره نیز می‌فرمایند:

نمی‌توان شراب را تبدیل به سرکه نمود.^۳

امام خمینی رحمه الله در جمع بین این دو دسته از روایات، نهی و شدت عمل پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم در دور ریختن خمرها را به دلیل ریشه‌کن کردن شراب‌خواری می‌داند و بیان می‌کند:

این دستور پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم حکمی حکومتی است که به جهت مصلحت مهم‌تر، مبارزه با شراب‌خواری در ابتدای تشریع حرمت شراب، بیان کرده‌اند.^۴

نمونه دیگر، تهدید پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم به آتش زدن خانه مسلمانانی است که در نماز جماعت شرکت نمی‌کردند. بنا بر روایت شیخ طوسی در تهذیب الاحکام،^۵ پس ‌از آن که تعدادی از مسلمان‌ها در نماز جماعت شرکت نکردند، پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم فرمود:

نزدیک است که فرمان دهم تا بر در خانه کسانی که از نمازخواندن در مسجد خودداری می‏کنند، هیزم بریزند و آن را آتش زنند و خانه‏هایشان بر سرشان بسوزد.

همچنین طبق روایت دیگری، پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم^۶ با همسایگان مسجد شرط کرد که در نماز جماعت شرکت کنند و فرمود:

آنان که در نماز جماعت شرکت نمی‏کنند، باید از این کار دست کشند و گر نه مؤذن را امر می‌کنم که اذان و اقامه گوید. پس آن گاه مردی از اهل‌ بیتم را - که