پیشگیری از تألیف آن از طرفی و اهتمام به انعکاس انحصاری روایات مطابق این اندیشه، از دیگر سو شده است.

تأیید اعتبار و وثاقت برقی به تأیید اعتبارِ بخشی از روایات کتب حدیثی شیعه منجر خواهد شد. در وثاقت و اعتبار برقی هیچ کدام از رجالیان تردید نکرده‌اند، اما در اساتید و روایات نقل شده از او بحث و جدل فراوان است. رجال‌شناسان معتقدند که برقی از ضعفا روایت نقل می‌کرده و به احادیث مرسل اعتماد می‌نموده است.^۱ این گفته علمای رجال، محدثان را واداشته تا در نقل روایت از او دقت بیشتری نمایند؛^۲ هر چند برخی از متخصصان حدیث و علوم قرآنی این مسئله را ایرادی بر محدث نمی‌دانند.^۳ افزون بر آن، این مسئله را در دوره‌ای که برقی در آن می‌زیسته است، امری رایج و معمول می‌دانسته‌اند.

برقی به همراه پدر از جمله سرشاخه‌های انتقال میراث حدیثی اصحاب کوفی به قم به شمار می‌رود. تنوع آثار و حجم گسترده روایاتی که او در اختیار داشته است، وی را به عنوان سرسلسه این جریان در کنار معرفی می‌کند. برقی به عنوان یک حدیث‌شناس صاحب اندیشه، بر خلاف جریان غالب آن روز مکتب قم - که هیچ تعاملی با ضعفا را برنمی‌تابیدند - ممیزی آثار ایشان و پذیرش بخشی از میراث آنها را - که اطمینان به انتسابش به معصوم حاصل می‌شود - به عنوان گفتمانی منطقی و عقلانی رهبری می‌کند. وی و پدرش، اگر چه به روایت از ضعفا و اعتماد بر مراسیل متهم شده‌اند، ولی میزبانی و دریافت احادیث ضعیفان و حتی غالیان و پالایش آن را کمکی در جهت تقویت میراث حدیثی شیعه معرفی می‌کنند. ایشان مطابق جریان عمومی از پذیرش و نقل مضامین عقیدتی منحرف جریان‌های ضعیف و غالی سرباز زده‌اند و انعکاسی از آن در میراث حدیثی ایشان دیده نمی‌شود، ولی برای رد بقیه میراث - که خالی از شوب ضعف و غلو است - دلیل موجهی نمی‌بینند. همین مسئله ما را واداشت تا با تحقیق در وثاقت تمام اساتید برقی موضوع را روشن کنیم.

مقدمه (برقی و المحاسن)

نام کامل برقی، احمد بن محمّد بن خالد بن عبدالرحمان علی البرقی الکوفی است.^۴

وثاقت برقی با تأکید بر مشایخ او در کتاب المحاسن

اکبر توحیدلو^۱

چکیده

موضوع این تحقیق بررسی وثاقت برقی و اعتبار روایات او با تأکید بر مشایخ وی در کتاب المحاسن است. هدف اصلی این تحقیق تعیین اعتبار اساتید برقی و روایات ایشان و هدف فرعی آن تعیین اعتبار روایات کتب متأخر و متأثر از برقی است.

در این تحقیق شخصیت برقی، خانواده، اساتید، شاگردان و دوران حیرت تحقیق و سپس نظرات دانشمندان در باره برقی نقل شده، پس از آن، وثاقت 213 استاد برقی در کتاب المحاسن با استفاده از کتب رجالی بررسی شده است.

نتایج بررسی نشان داد که 49% اساتید وی در نقل روایات موثق، 2/27% قوی و 8/23% ضعیف هستند. همچنین 2/53% روایات او صحیح، 9/7% قوی و 9/38% ضعیف هستند. در این میان، بیشترین حجم روایات او به تعداد 765 روایت از پدرش است که از نظر رجالیان، در نقل روایت ضعیف است و بدون در نظر گرفتن روایات پدرش اعتبار روایات او 4/74% صحیح، 1/11% قوی و 5/14% ضعیف است.

کلیدواژه‌ها: ابوخالد برقی، وثاقت برقی، دوران حیرت، المحاسن، اساتید برقی.

بیان مسئله

مکتب حدیثی قم با اصول و معیارهای ویژه به دریافت و انتشار میراث حدیثی کوفیان پرداخته ‌است. دقت بسیار زیاد اصحاب قمی اهل بیت علیهم السّلام در دریافت و انتقال احادیث ایشان، گاه به منازعات و اختلافاتی منجر شده است. برداشت اولیه از برخی گزارش‌ها این گمانه را به ذهن متبادر می‌کند که احاطه قمی‌ها بر روایات و ستیزه ایشان با مفاهیم انحرافی، همچون غلو، جریانی تک صدایی در پی داشته که به کنار نهادن بخشی از میراث حدیثی و