خاورشناسان و حدیث امامیه؛ طبقه‌بندی و تحلیل پژوهش‌ها

علی حسن‌نیا^۱

علی راد^۲

چکیده

مقدمه ارزیابی علمی رویکرد خاورشناسنان به حدیث امامیه، مواجهه بدون واسطه با نگاشته‌های آنان است. این مهم جز با تتبع گسترده در میراث مکتوب آنان و مطالعه موردی هر یک از آنها میسر نخواهد بود. این نوشتار - که برآیند هشت ماه مطالعه میدانی و کتابخانه‌ای داخل و خارج از کشور و مبتنی بر پژوهش‌های پیشین نشریافته فارسی و عربی است - ابتدا مأخذشناسی دقیق و جامعی از پژوهش‌های خاوشناسان در باره حدیث امامیه ارائه نموده، سپس این پژوهش‌ها را در قالب یک الگوی منطقی طبقه‌بندی و گزارش می‌کند. نتایج این پژوهه در پاسخ‌گویی به پرسش‌هایی چون میراث مکتوب شاخص خاورشناسان در باره حدیث امامیه کدام است؟ در این میراث خاوشناسان چه مسائل و موضوعاتی از حدیث امامیه را بررسی کرده‌اند؟ و مسائلی از این دست، سودمند خواهد بود.

کلیدواژه‌ها: حدیث امامیه، خاورشناسان، گونه‌پژوهی، مأخذشناسی.

اشاره

آگاهی از دغدغه‌ها، شبهات، مسائل علمی و نتایج پژوهش‌های حدیثی خاورشناسان، برای پژوهش‌گران و مراکز تحقیقاتی جهان اسلام، ضرورتی علمی و پژوهشی است و در پیشبرد طرح‌های حدیث‌پژوهی راه‌گشا است. گاه آگاهی از موضوعات یک همایش پژوهشی خاورشناسان، شبهات و تازه‌های نشر آنان، ممکن است در ذهن پژوهش‌گرِ مسلمان

حامد ناجی اصفهانی، تهران: انتشارات حکمت، 1375ش.

_ محاسن التأویل، محمد جمال الدین قاسمی، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1418ق.

_ المحیط فی اللغة، صاحب بن عباد، بیروت: عالم الکتب، 1414ق.

_ معجم المقاییس فی اللغه، احمد بن فارس، بیروت: دار الفکر، بی‌تا.

_ مفاتیح الغیب، صدرالدین محمد شیرازی، مقدمه و تصحیح: محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363ش.

_ المفردات فی غریب القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، بیروت: دار المعرفه، 1422ق.

_ مقدمه متشابهات القرآن، سید جلال الدین آشتیانی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد، 1352ق.

_ مناهل العرفان فی علوم القرآن، محمد عبدالعظیم زرقانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

_ المیزان فی تفسیر القرآن، محمد حسین طباطبایی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم 1417ق.