مفهوم شناسی و بررسی چگونگی تأویل احادیث در مکتب عقلی ملاصدرا

اشرف السادات شنایی^۱

سید محمدکاظم طباطبایی^۲

چکیده

تأویل، واژه‌ای پرکاربرد و تأثیرگذار در حوزه دینی است که کارکرد اصلی آن، راهیابی به حقیقت متون است. ملاصدرا در آثار متعدد خود، در مواجهه با متون دینی، ضمن تأکید بر منبع وحی، بحث تأویل را مطرح می‌نماید. مقاله حاضر، به روش اسنادی، توصیفی و تحلیل محتوا، به مفهوم شناسی تأویل در اندیشه ملاصدرا و بررسی جایگاه احادیث و چگونگی تأویل آن در مکتب عقلی این دانشمند می‌پردازد. نتیجه پژوهش مشخص می‌سازد که صدرالمتألهین بخشی از تالیفات خود را به بهره‌گیری از روایات اختصاص داده و بر لزوم حفظ معنای ظاهری الفاظ و عدم تأویل آنها تأکید دارد، ولی با این حال، به دلیل این که قایل به وجود باطن برای سخنان معصومان علیهم السّلام است، برای گذر از ظاهر و دست‌یابی به معنای باطنی، به تأویل احادیث می‌پردازد که ملاک و معیار اصلی وی در این کار، تهذیب نفس، طهارت باطن و سلوک شهودی است.

کلید واژه‌ها: معنای تأویل، منزلت احادیث در اندیشه ملاصدرا، معنا، چگونگی و نمونه‌های تأویل احادیث.

مقدمه

تأویل، اصطلاحی پرکاربرد در حوزه علوم قرآنی، تفسیر، حدیث، فلسفه و عرفان است که کاربرد کمابیش فراوان آن، باعث بروز و ظهور مباحث و مناقشات علمی گسترده شده که منشأ ابراز دیدگاه‌های متفاوت در باره قرآن و متون دینی، به ویژه از حیث معنا و مفهوم گردیده ​

فهرست مقالات