51
فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره78

راوی از زبان یک امام یا عالم رجالی، همگی جزو مواردی است که در این دست آثار خاورشناسان به طور چشم‌گیری دیده می‌شود، و از این رو، در هر کدام از تحقیقات خود که در این دسته قرار دارد، به تحلیل و توصیف موردی یا کلی می‌پردازند.

در این بخش تعداد دوازده عنوان ذکر می‌شود:

1. Anthony, Sean. "The Legend of ‘Abdallāh ibn Saba’ and the Date of Ummal-Kitāb”, The Jurnal of Royal Asiatic Society (JRAS), Series 3, 21, 1 (2011), pp. 1–30.

سین آنتونی، «افسانه عبدالله ‌بن سبأ و تاریخ أمّ الکتاب»، 2011م.

2. Buckley, Ronald P. "The Early Shiite Ghulat”Journal of Semitic Studies, 1997.

رونالد پی باکلی، «غلات نخستین شیعه»، 1997م.

3. Büyükkara, Mehmet Ali. "Imamyye Sia' Sunin Hadis Usulunden "Mezhebi Bozuk”: Reviler (I): Metodolojik Degerlendirmeler, Islami Arastirmalar Dergisi, 2005, vol. 17(3), pp. 201–215.

محمد علی بیوکارا، «اصول حدیث شیعه امامیه: مطالعه مجموعه‌های ناسره حدیثی شیعه امامیه (1): ارزیابی روش‌شناسانه»، 200م.

4. Büyükkara, Mehmet Ali, "The Schism in the Party of Müsa al-Kazim and the Emergence of the Waqifa”, Arabica, 2000, vol. 48, pp. 78-99.

محمد علی بیوکارا، «شیعه در حزب موسی الکاظم علیه السّلام و پیدایش واقفه»، 2000م.

5. Bayhom-Daou, Tamima. "The Imam's Knowledge and the Quran according to al-Faḍl b. Shādhān al-Nīsābūrī (d. 260 A.H./874 A.D.)”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, 2001,vol. 64 (2), pp. 188-207.

تمیمه بیهوم دائو، «علم امام و قرآن از نگاه فضل ‌بن شاذان نیشابوری»، 2001م.

6. Haider, Najam. The Origins of The Shi’a, Identity, Ritual, and Sacred Space in Eight Century Kūfa, (chapter: Kūfa and the Classical Narratives of Early Shī‘ism), Cambridge University Press, 2011, chapter one: "Kūfa and the Classical Narratives of Early Shī‘ism”, pp. 3-23.

نجم حیدر، خاستگاه‌های شیعه، هویت، مناسک و فضای مقدس در کوفه قرن هشتم،)فصل: «کوفه و روایات کلاسیک شیعه نخستین»(، 2011م.

7. Kohlberg, Etan. "An Unusual Shi’i Isnad”, Israel Oriental Studies, 1975, vol. 5, pp. 142-149.


فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره78
50

خصوصیات مورد نظر در این حوزه، اموری مانند وثاقت، ضعف، یا مذهب راوی است که در اطمینان کردن به او و پذیرش سخنش، نقش دارند.۱ دانش رجال اگر چه در موضوع یعنی سند حدیث با درایة الحدیث مشترک است، اما وجه تمایز آن دو این است که در درایة از سند به ما هو سند و در رجال از اجزا و اعضای تشکیل ‌دهنده آن بحث می‌شود؛ یعنی به احوال یک یک راویانی که سند از آنها تشکیل شده است می‌پردازد.۲

مطالعات رجالی و سندی خاورشناسان با بررسی‌های رایج در میان مسلمانان و محققان سرزمین‌های اسلامی از حیث موضوعی و روشی متفاوت است؛ غربیان معمولاً به بررسی جریان‌ها و پدیده‌های عام تاریخی تأثیرگذار در وثاقت و اعتبار راویان و روایات، علاقه‌مند هستند، تا پژوهش‌های سندی و مطالعات مربوط به جرح و تعدیل تک تک راویان؛ برای نمونه در مطالعات رجالی شیعه، خاورشناسان به بازشناسی زمینه‌های شکل‌گیری اندیشه‌های غلات و واقفه و تأثیر آن در حدیث شیعه تمایل داشته، و سعی دارند تا رویکرد تاریخی، زمینه‌های پیدایش این دو فرقه را در بستر تاریخی شیعه بررسی کرده، تعاملات محدثان و رجالیان را با آنها تحلیل کنند. در کنار این، همچنین به ارزش‌گذاری جایگاه و روایات صحابه از منظر شیعه امامی و زیدی توجه نشان داده‌اند.۳ البته، در معدودی از پژوهش‌ها نیز دیده شده که یک خاورشناس در ضمن مطالعه توصیفی تحلیلی خود از یک کتاب یا عالم رجالی، به صورت مجزا، برخی از راویان یا شیوخ آن عالم را مورد بررسی قرار می‌دهد.۴

در «مطالعات رجالی» نیز مانند پژوهش‌های مرتبط با منابع حدیثی، شیوه تحقیق به روش «توصیفی _ تحلیلی» و البته در مورد راویان خاص، به شکل «توصیف موردی» است.۵ جنس این‌گونه مطالعات می‌طلبد که مطالعه از نوع «مطالعات تاریخی» و «تحلیلی» باشد.۶ نگاه نویسندگان به جریاناتی چون غلو و واقفه، صحابه و اهل تسنن در اسناد روایات شیعی و نحوه برخورد شیعه با این‌گونه اسناد، مطابقه بین ملاک‌های ارزیابی و صحت روایات از حیث سند بین شیعه و سنی، و بررسی آرای رجالی یک عالم یا حتی توصیفات در مورد یک

1.. درایة الحدیث، بازپژوهی مصطلحات حدیثی در نگاه فریقین، ص۱۲.

2.. الذریعة، ج۸، ص۵۵.

3.. «حدیث پژوهی در نگاشته‌های مستشرقان».

4.. برای نمونه ر.ک: «نگاهی به روش حدیثی جمال الدین احمدبن طاووس».

5.. ر.ک: روش تحقیق در علوم اسلامی، ص۶۵.

6.. ر.ک: روش تحقیق با تکیه بر حوزۀ علوم قرآن و حدیث، فصل سوم: روش‌شناسی.

  • نام منبع :
    فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره78
    تاريخ انتشار :
    1394
تعداد بازدید : 14096
صفحه از 186
پرینت  ارسال به