57
فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره78

«نمونه‌های مطالعاتی» می‌توانند انتخاب شوند. این آثار از حیث اهمیت، تأثیرگذاری بر آثار دیگر خاورشناسان، نو و جدید بودن و استناددهی بسیار در آثار مختلف مورد توجه‌اند. آثار دو بخش نخست (کلیات و تاریخ حدیث)، به لحاظ مطالب و مباحث مندرج در آن‌ها، پراهمیت‌ترین آثار به شمار می‌آیند. در دیگر بخش‌ها نیز می‌توان آثارِ درخوری را مشاهده کرد. همچنین، در خصوص شخصیت‌های برجسته پیش‌گفته، طبیعی است که برخی از آثار ایشان در حوزه مطالعات حدیثی شیعه امامیه، بر دیگر آثار رُجحان داشته، مورد توجه ویژه قرار گیرند.

4 - 3. موضوعات پربسامد

در مطالعه آثار خاورشناسان در حدیث شیعه به ویژه شیعه امامی، به نظر می‌رسد مقولاتی چند، بیش از دیگر مقولات مورد نظر و اهتمام آنان بوده است؛ مسائلی همچون اصالت در حدیث شیعه، اهمیت و جایگاه حدیث در نزد شیعه، مقایسه آن با دیگر فرق اسلامی همچون سنی، خاستگاه شکل‌گیری و آغاز تدوین حدیث شیعه امامیه، تردید در اسناد و متون روایی امامیه، توجه به فرقه‌هایی همچون غالیان و واقفه و عقایدی چون غلو، تقیه و غیبت در تاریخ و حدیث شیعه، محوریت‌بخشی به امام در حدیث شیعه، توجه به تدوین حدیث در دوره متقدم شیعه، توجه به منابع متقدم و متأخر شیعه؛ مانند: أصول أربعمئه، کتاب‌های اولیه همچون المحاسن، بصائر الدرجات، الکافی و...، کتاب‌های متأخر؛ همچون، بحار الانوار، توجه به جایگاه و موقعیت مؤلفان مجموعه‌های حدیثی، اصالت‌بخشی به فقه به جای حدیث در شیعه امامیه، تمرکز بر مشاجره بین عقل و سنت و نیز نزاع اخباری و اصولی در تاریخ حدیث شیعه، مطالعه موردی یک حدیث، مطالعه روایات تفسیری به ویژه روایات تحریف، مطالعات تطبیقی سیره، بررسی مبانی حدیثی شیعه؛ مانند: مبانی رجالی و فقه‌الحدیثی و...

کتابنامه

_ أصول الحدیث، عبدالهادی الفضلی، بیروت: مؤسسة أم القری للتحقیق و النشر، الطبعة الثانیة، ذی القعده 1421ق.

_ تحلیل انتقادی «حدیث شیعه از نگاه خاروشناسان»، علی حسن‌نیا، پایان‌نامه مقطع دکتری به راهنمایی دکتر علی راد، دانشگاه تهران، پردیس فارابی قم، گروه قرآن و حدیث، 1394ش.


فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره78
56

3 - 2. خاورشناسان برجسته

بررسی‌ها در مطالعات استشراقی در حوزه حدیث شیعه امامیه، ما را به چند شخصیت برجسته رهنمون می‌سازد:

الف) اولین و مهم‌ترین شخصیت، همان طور که از آمار مشخص است و پیش‌تر گفته شد، کسی نیست جز «اتان کلبرگ»، خاورشناسِ امامی‌پژوهِ پرآوازه یهودی. آثار این فرد، بدون شک جزء اولین آثار این حوزه و تأثیرگذارترین آنها به شمار می‌آید. کلبرگ را می‌توان نماینده جریان حدیث‌پژوهی در اسرائیل نیز نامید.

ب) پس از کلبرگ، دو شخصیت پرکار و دانشمند انگلیسی، «آندرو نیومن» و «روبرت گلیو»، به عنوان دیگر «نمونه‌های مطالعاتی» می‌توانند مورد پژوهش قرار گیرند. محوریت آثار این دو استاد، به صورت ویژه‌ای بر شیعه امامی و مطالعات حدیثی متمرکز بوده، اندیشه‌هایی را خلق کرده‌اند که در دنیای غرب بر دیگر آثار استشراقی تأثیرات مشهودی گذاشته است. هر دو نفر، به عنوان نمایندگان حوزه انگلیس مورد نظرند.

ج) دیگر خاورشناس، «رونالد پی باکلی» است. وی نیز آثار ارزشمندی از خود بر جای گذاشته و شناخت تفکرات و اندیشه‌هایش در شناخت رویکردها و اندیشه‎‌های غربیان، به ویژه با توجه به تحقیقات روشمند و جدیدِ علمی‌اش، ضروری است. وی نیز اهل انگلیس بوده و البته در مکتب اساتید اسرائیلی شاگردی نموده است.

ح) از خاورشناسان مسلمانِ غیرایرانی، آقایان «جاناتان براون» (از آمریکا) و «محمدعلی بیوکارا» (از ترکیه) مورد توجه بایسته و لازم‌اند. تحلیل‌ها و نقادی‌های هر دو شخصیت به ویژه در حوزه حدیث شیعه امامیه جالب توجه و بررسی‌اند.

خ) از ایرانیان خاورشناس، آقایان «حسین مدرسی طباطبایی» و «محمد علی امیر معزی» بیش از دیگران مورد توجه در این مقوله‌اند. آثار ایشان به جهت نگاشته شدن در اقلیم غرب و با سبک و سیاق نگاشته‌های غربی و نیز شاخص بودن در حوزه آثار غربی، جزو آثار استشراقی قرار گرفته است.

د) برخی از خاورشناسان دارای پژوهش‌های شاخص و مهمی‌اند؛ مانند: آرزینا لالانی، جاناتان براون، بار اَشِر و دیگران. از این رو، آثار موردی از این دست که در زمره فعالیت‌های تأثیرگذار، نو، مهم و انتقادی آنان در حوزه حدیث شیعه‌اند، باید به صورت ویژه گزارش شده، مورد توجه قرار گیرند.

3 - 3. پژوهش‌های شاخص

افزون بر این، برخی از آثار شاخص در حوزه‌های مختلف حدیث‌پژوهی شیعه به عنوان

  • نام منبع :
    فصلنامه علمی - پژوهشی علوم حدیث شماره78
    تاريخ انتشار :
    1394
تعداد بازدید : 14084
صفحه از 186
پرینت  ارسال به