با این توضیحات معلوم می‌شود که «قهرمان» در این حدیث شریف با آنچه در فارسی امروز از آن فهمیده می‌شود متفاوت است:

۰.وَ لاتُمَلِّکِ الْمَرْاَةَ مِنْ اَمْرِها ما جاوَزَ نَفْسَها، فَاِنَّ الْمَرْاَةَ رَیحانَةٌ وَ لَیسَتْ بِقَهْرَمانَة. وَ لاتَعْدُ بِکَرامَتِها نَفْسَها، وَ لاتُطْمِعْها فی اَنْ تَشْفَعَ لِغَیرِها.^۱

انصاریان: زیرا زن گلی است ظریف، نه خادم و کارپرداز.

در واقع حضرت در مقام بیان این مطلب بوده‌اند که نباید زن را کارپرداز و مباشر همه‌ جانبه در امور زندگی دانست و تمام امور خانه و اطفال را به او سپرد و مانند یک مباشر و خادم از او توقع داشت. برخی از مترجمان نهج البلاغه (آقامیرزایی، آیتی، دشتی، احمدزاده، بهشتی، زمانی، مبشری، فارسی، معادیخواه، مکارم، علامه جعفری، ارفع و شهیدی) به این تفاوت معنایی عنایت نداشته‌ و این واژه را به قهرمان، دلاور، پهلوان، پهلوان خشن، و مانند آن برگردانده‌اند:

آیتی: زن چون گل ظریف است، نه پهلوان خشن.

احمدزاده: زن همچون گل ریحان است، نه دلاور و قهرمان.

بهشتی: زن گل و ریحانه است، نه زورآور و قهرمان.

دشتی: زن گل بهاری است، نه پهلوانی سخت‌کوش.^۲

نصیحت

نصیحت از ریشه «نون _ صاد _ حاء» است و در معنای آن آمده است: النَّصیحة: خِلاف الغِش‏.^۳ معنای این واژه در عربی خیرخواهی، و در فارسی پند و اندرز است. در قرآن هم این واژه به معنای خیرخواهی آمده است:

(قَالُوا یا أَبَانَا مَا لَکَ لَا تَأْمَنَّا عَلَیٰ یوسُفَ وَ إِنَّا لَهُ لَنَاصِحُونَ)؛^۴

گفتند: ای پدر، تو را چه شده که ما را نسبت به یوسف امین نمی‏دانی با این که ما بدون تردید خیرخواه اوییم.

در نهج البلاغه آمده است:

برخی از مترجمان نهج‌ البلاغه ترجمه نادرستی از این واژه ارائه کنند. در نهج‌ البلاغه آمده است:

۰.اَحْی قَلْبَکَ بِالْمَوْعِظَةِ،... وَ حَذِّرْهُ صَوْلَةَ الدَّهْرِ، وَ فُحْشَ تَقَلُّبِ اللَّیالی وَ الاْیّامِ.^۱

شهیدی: و از صولت روزگار و دگرگونی آشکار لیل و نهارش بترسان.

معادیخواه: و از یورش‌های روزگار و دگرگونی‌های آشکار شب و روز تاریخ بر حذرش دار.

در اینجا مقصود امام علیه السّلام را آقایان شهیدی و معادیخواه، به درستی منتقل کرده‌اند. برخی از مترجمان (انصاریان، اولیایی، بهشتی، دشتی، فیض الاسلام، دین پرور، مکارم، اردبیلی و علامه جعفری) بدون در نظر گرفتن معنای صحیح واژه، از معادل‌هایی چون «قبح» و «زشتی» و مانند آن استفاده کرده، و معنای فارسی مد نظر خود را انتقال داده‌اند؛ برای نمونه:

انصاریان: دلت را با موعظه زنده کن، و از صولت روزگار، و قبح دگرگونی شب‌ها و روزها برحذر دار.

قهرمانه

کلمه «قهرمانه» یک بار در نهج‌ البلاغه (نامه ۳۱) به‌ کار رفته است. این واژه مؤنثِ «قهرمان» است. واژه یاد شده که در کردی، ترکی و عربی به‌کار رفته جزء واژگان معرب است و همانند بسیاری از القاب و کلمات مرتبط با حوزه تمدن و تشکیلات، از فضای حکومت ساسانی به عربی راه یافته است. این واژه که در متون پهلوی نیز آمده، در فارسی به معنای گنجینه‌دار و مسئول امور مالی و دخل و خرج به ‌کار می‌رفته، و - احتمالاً - علاوه برآن، به معنای پهلوان و پیروز‌مند هم بوده است.

در فارسی امروز، از دو معنای یاد شده، معنای نخست، بر اثر دگرگونی معنایی، منسوخ شده، و امروز قهرمان فقط در معنای پهلوان و پیروز به‌ کار می‌رود و اطلاق آن بر نام‌آوران ورزشی شایع است.^۲

این واژه در عربی سده‌های نخست نیز به همان معنای اول (پیشکار، خزانه‌دار، کارپرداز) به‌ کار می‌رفته و گاه به جنبه‌ای دیوانی و اجرایی ناظر بوده است:

۰.و فی الحدیث: کتب الی قهرمانة، هو کالخازن و الوکیل الحافظ لما تحت یدیه و القائم بأمور الرجل.^۳