روایات تفاضل یونس علیه السلام و یحیی علیه السلام؛ تعارض و راهکارها - صفحه 11

نخواهد بود.۱

همچنین مضمون روایات مورد بحث، تفضیل یونس علیه السلام و یحیی علیه السلام بر انبیای دیگر، حداقل بر شخص رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است؛ در حالی که بر پایه روایات «لا تفضّلوا بین انبیاء الله»۲ یا «لا تخیروا بین انبیاء الله»۳ و...،۴ از تفضیل پیامبران نهی شده است، و این نوعی تعارض است؛۵ زیرا جمع آن دو ممکن نیست و اعتقاد همزمان به محتوای آن دو از نظر عقلی صحیح نیست.

2-2. عصمت انبیا

ظاهر روایات 2-1، ارتکاب خطا یا آهنگ آن توسط انبیا، غیر از یحیی علیه السلام است. رویه دیگر این پنداره، در تنافی با عصمت پیامبران و آیات نفی سلطنت شیطان از بندگان مخلَص۶ است. همنشینی «همّ» با «خطا» و «سیئه» شامل هر گونه آهنگ گناه اعم از میل جنسی و غیره را از سوی پیامبران می‌شود. برخی با الحاق این روایت به داستان همّ یوسف علیه السلام به تنافی آن با عصمت انبیا از گرایش به فواحش تصریح دارند.۷ مسیحیان نیز به برخورداری عیسی علیه السلام از خصلتی همانند خصلت یحیی علیه السلام _ که وی تنها مولودی است که از مس شیطان رهیده است _ اعتقاد دارند.۸ از این رو، روایات یاد شده با عموم عصمت انبیا در تعارض هستند.

3-2. ازدواج انبیا

بر اساس روایات 2- 1 یکی از دلایل تفاضل یحیی علیه السلام، مجرد ماندن و اعراض وی از زنان

1.. المسائل العکبریة، ص۳۸ - ۴۰.

2.. مسند الطیالسی، ص۳۱۲؛ المصنّف (صنعانی)، ج۸، ص۱۲۱؛ المسند (ابن حنبل)، ج۳، ص۴۱؛ صحیح البخاری، ج۴، ص۱۳۳؛ السنن (نیسابوری)، ج۷، ص۱۰۱.

3.. المصنّف (ابن أبی شیبة)، ج۷، ص۴۴۳؛ المسند (ابن حنبل)، ج۳، ص۴۱؛ صحیح البخاری، ج۳، ص۸۹ و ج۸، ص۴۷؛ السنن (نیسابوری)، ج۷، ص۱۰۲.

4.. روایت «عن فضیل بن عثمان، قال: سمعت أبا عبد الله( یقول: لا تفضّلوا علی رسول الله( أحدا فإن الله قد فضّله» از کهن‌ترین نسخه این نقل در منابع شیعی به شمار می‌آید که در اصل نوادرِ علی بن أسباط گزارش و بعدها در منابع روایی دیگر شیعه چون التوحید صدوق و قرب الأسناد حمیری بازتاب یافته است (الأصول الستة عشر، ص۳۳۴).

5.. شرح معانی الآثار، ج ۴، ص۳۱۵ – ۳۱۶؛ دلائل النبوة، ج۵، ص۴۴۸-۴۵۰؛ عون المعبود، ج۱۲، ص۱۲۲.

6.. «قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَیْتَنِی لأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الأَرْضِ وَ لأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ، إِلاَّ عِبَادَکَ مِنْهُمُ المُخْلَصِینَ إِنَّ عِبَادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطَانٌ إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلی الَّذِینَ آمَنُواْ وَ عَلی رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ».

7.. تفسیر السمرقندی، ج ۲، ص۱۸۸.

8.. الصحیح من سیرة النبی الأعظم(، ج ۲، ص۱۶۹ - ۱۷۴.

صفحه از 38