روایات تفاضل یونس علیه السلام و یحیی علیه السلام؛ تعارض و راهکارها - صفحه 29

طریق اولی بر دیگران نیز این امر روا نخواهد بود. تصویر شخصیت یونس علیه السلام در میراث حدیثی شیعه با اهل سنّت تفاوتی ماهوی دارد. در جوامع روایی شیعه آنچه از این پیامبر الهی انعکاس یافته است، بیشتر جنبه دعایی، اخلاقی و تفسیری داشته است. از این رو، بیشتر در کتب شیعه به مسائلی چون شباهت غیبت امام مهدی علیه السلام به یونس علیه السلام،۱ وجه تمثیل حسنین علیه السلام به یونس علیه السلام،۲ داستان اسلام آوردن عداس نصرانی و اخبار نبوی به پیامبری یونس علیه السلام در نینوا،۳ استناد به حال اضطرار یونس علیه السلام در ادعیه معصومان و تأثیر آن در اجابت دعا،۴ ترک اولی اتکال به نفس یونس علیه السلام۵ و تنزیه وی از ارتکاب گناه عمدی مستوجب عقاب،۶ و مواردی دیگر۷ اشاره شده است که به طور کامل از آنچه در جوامع حدیثی اهل سنّت انعکاس یافته، متمایز است.

آموزه اخلاقی داستان یحیی علیه السلام نیز گریز شهوات، راهبرد تعالی و سیادت معنوی است. این پیامبر الهی با دوری گزیدن از شهوات حلال نفسانی به مراتب والایی از کمال دست یافت که تنها راه آن مهار امیال نفس و انس مداوم با خداوند است. از این رو، مفهوم سیئه یا ذنب، در روایات یاد شده، ارتکاب عمدی حرام نیست، بلکه روی‌آوردن نفس به امیالی است که غفلت را به دنبال دارد. در این میان، غریزه جنسی و تمایل به زنان امری اجتناب ناپذیر و فراگیر است که شاید مهار آن غیر ممکن یا بس دشوار باشد.

وصف «حصور» برای جناب یحیی علیه السلام در آیه «سیداً و حصوراً» چون به لسان مدح وی است، به طور قطع به معنای ایجابی خواهد بود؛ نه این که به نحو سلبی و به معنای عدم توانایی جنسی در وی باشد. حصور «یعنی چنان مالك خود باشد كه همه انگیزه‏ها و تحریكات غرایز و شهوات متضاد با كمال را در حصار محدودی نگه می‏دارد و ضبط می‏كند».۸

یکی از محققان در این باره می‌نویسد

1.. کمال الدین و تمام النعمة، ص۳۲۷؛ الغیبة، ص۱۱۰ – ۱۱۱.

2.. الثاقب فی المناقب، ص۳۲۹ -۳۳۰.

3.. حلیة الأبرار، ج۱، ص۱۳۰ - ۱۳۱.

4.. المقنعة، ص۲۲۱.

5.. الکافی، ج ۲، ص۵۸۱.

6.. عیون الأخبار، ص۱۱۲.

7.. دلائل الامامة، ص۲۱۰ - ۲۱۲.

8.. پرتوی از قرآن، ج‏۵، ص۱۲۳.

صفحه از 38