روایات تفاضل یونس علیه السلام و یحیی علیه السلام؛ تعارض و راهکارها - صفحه 30

۰.و المقصود أنه مدح یحیی بأنه حصور لیس أنه لا یأتی النساء كما قاله بعضهم، بل معناه: أنه معصوم عن الفواحش و القاذورات، و لا یمنع ذلك من تزویجه بالنساء الحلال و غشیانهن و إیلادهن، بل قد یفهم وجود النسل من دعاء زكریا _ علیه الصلاة والسلام _ حیث قال «هب لی من لدنك ذریة طیبة»۱ كأنه سأل ولدا له ذریة و نسل و عقب، و الله تعالی أعلم».۲

یکی از عالمان شیعه در این باره می‌نویسد:

۰.مع أن المراد بالحصور المبالغة فی حبس النفس عن الشهوات المرجوحة عملاً و همةً و قصداً لا خصوص من لا یتزوج، فإنه لیس من الشهوات المرجوحة.۳

از این رو، روایت یا قول نفی ابزار یا ضعف قوه آمیزش با زنان، شاذ بوده و مورد تردید جدی برخی از محققان قرار گرفته است۴ و برخی آن را با سیاق مدح آیات ناسازگار دانسته‌اند. فخر رازی در رد این دیگاه می‌نویسد:

۰.و هذا القول عندنا فاسد لأن هذا من صفات النقصان و ذكر صفة النقصان فی معرض المدح لا یجوز، و لأن علی هذا التقدیر لا یستحق به ثواباً و لا تعظیماً.۵

لذا نگاه برخی از محققان در شرط نبودن صحت عضو تناسلی برای امامت۶ با استناد به حصور بودن یحیی از اساس باطل است.

گویی در روایت تفضیل یحیی علیه السلام مقصود از خطا یا آهنگ گناه چنین میلی است که نفس هر انسانی بدان تمایل دارد و امری فراگیر بین آحاد بشر است؛ لکن در این میان، یحیی علیه السلام با محروم نمودن خود از این لذت از مقدمات غفلت رهیده است. البته این روایت بدین معنا نیست که دیگر انبیا، خطای عمدی داشتتند؛ زیرا با دلیل حکمت و عصمت در

1.. سوره آل عمران، آیه ۸۳.

2.. عمدة القاری، ج ۱۰، ص۱۴۲.

3.. مهذب الأحکام، ج ۲۴، ص۷.

4.. تفسیر القرآن العظیم (ابن أبی حاتم رازی)، ج ۲، ص۶۴۴؛ مراح لبید لکشف معنی القرآن المجید، ج‏۱، ص: ۱۲۴؛ معالم التنزیل، ج‏۱، ص۴۳۷؛ المحرر الوجیز، ج‏۱، ص: ۴۳۱.

5.. مفاتیح الغیب، ج‏۸، ص: ۲۱۲. و آرای دیگر را، ر.ک: مراح لبید لکشف معنی القرآن المجید، ج‏۱، ص: ۱۲۴؛

6.. ماوردی در این باره چنین می‌نویسد: «وَ ذَلِکَ مِثْلُ قَطْعِ الذَّکَرِ وَ الْأُنْثَیَیْنِ، فَلَا یَمْنَعُ مِنْ عَقْدِ الْإِمَامَةِ وَ لَا مِنْ اسْتِدَامَتِهَا بَعْدَ الْعَقْدِ لِأَنَّ فَقْدَ هَذَیْنِ الْعُضْوَیْنِ یُؤَثِّرُ فِی التَّنَاسُلِ دُونَ الرَّأْیِ وَ الْحِنْکَةِ فَیَجْرِی مَجْری الْعُنَّةِ. وَ قَدْ وَصَفَ اللَّهُ تَعَالی یَحْیَی بْنَ زَکَرِیَّا بِذَلِکَ وَ أَثْنی عَلَیْهِ فَقَالَ: «وَ سَیِّدًا وَ حَصُورًا وَ نَبِیًّا مِنْ الصَّالِحِینَ» وَ فِی الْحَصُورِ قَوْلَانِ: أَحَدُهُمَا أَنَّهُ الْعِنِّینُ الَّذِی لَا یَقْدِرُ عَلی إتْیَانِ النِّسَاءِ قَالَهُ ابْنُ مَسْعُودٍ وَ ابْنُ عَبَّاسٍ. وَ الثَّانِی أَنَّهُ مَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ ذَکَرٌ یَغْشَی بِهِ النِّسَاءَ أَوْ کَانَ کَالنَّوَاةِ قَالَهُ سَعِیدُ بْنُ الْمُسَیب، فَلَمَّا لَمْ یَمْنَعْ ذَلِکَ مِنْ النُّبُوَّةِ فَأَوْلی أَنْ لَا یَمْنَعَ مِنْ الْإِمَامَة» (الأحکام السلطانیة و الولایات الدینیة، ص۱۸ – ۱۹).

صفحه از 38