صحیح مسلم۱ (م261ق) نقش جدی در تثبیت این متون به عنوان روایت اسلامی داشته و استناد به آنها را در ابواب متعدد حدیثی توسعه دادند.
این مهم نشان‌گر کارکردهای متنوع تفسیری، تاریخی، اعتقادی و فقهی این روایات از نگاه بخاری و مسلم است. هیچ کدام از این روایات در جوامع حدیثی اصلی و متقدم شیعه یافت نشد؛ روایت منسوب به امام علی علیه السلام را نیز نخستین بار شیبانی در المصنّف۲ و ابن الجعد در المسند۳ نقل کرده‌اند. ظاهر نقل شیبانی، قدسی بودن این حدیث است.۴ روایت منسوب به امام صادق علیه السلام نیز اعتبار استواری ندارد؛ زیرا نخستین بار در قصص الانبیاء جزایری،۵ و از آن‌جا، بدون سند، در منابع پسین گزارش شده است.
2-1. روایت یحیی علیه السلام
الف) یحیی بن جعده: «لا ینبغی لاحد أن یقول: أنا خیر من یحیی بن زكریا، ما هم بخطیئة و لا جالت (حاکت۶) فی صدره امرأة».۷
ب) عبد الله بن عمرو: «لا ینبغی لأحد أن یقول أنا خیر من یحیی بن زكریا ما هم بخطیئة».۸
ج) ابن عباس: «... أما ! إنه لا ینبغی لاحد أن یكون خیراً من یحیی بن زكریا، أما سمعتم الله تعالی حیث وصفه فی القرآن: «و سیداً و حصوراً و نبیاً من الصالحین» لم یعمل سیئة قط ولم یهم بها»۹.
1.. این روایت در «کتاب بدء الخلق»، «کتاب التفسیر، سورة النساء» «سورة الصافات»، « سوره ص» از صحیح البخاری و «کتاب الفضائل: باب فی ذکر یونس( و قول النبی(: لا ینبغی لعبد أن یقول أنا خیر من یونس ابن متی» و «باب من فضائل الخضر(» از صحیح مسلم گزارش شده است.
2.. المصنّف (ابن أبی شیبة)، ج۷، ص۴۵۸.
3.. مسند ابن الجعد، ص۲۶.
4.. «عن علی( قال:قال: یعنی الله عز وجل: "لیس لعبد لی أن یقول: أنا خیر من یونس بن متی، سبح الله فی الظلمات"» (المصنّف (ابن أبی شیبة)، ج۷، ص۴۵۸).
5.. النور المبین، ص۴۴۱.
6.. «هیچ کسی را نشاید که چنین بگوید: من از یحیی پسر زکریا بهترم؛ زیرا آهنگ گناهی نکرد و زنی در سینه وی آغوش نگرفت» (تفسیر القرآن العظیم، ج۷، ص۲۴۰۱؛ کنز العمال، ج۱۱، ص۵۲۱؛ الدر المنثور، ج۴، ص۲۶۲).
7.. الدر المنثور، ج۴، ص۲۶۲.
8.. مجمع الزوائد، ج۸، ص۲۰۹.
9.. «آگاه باشید، هیچ کسی را نشاید که چنین بگوید: من از یحیی پسر زکریا بهترم، آیا نشنیده‌اید که خداوند در قرآن چگونه او را توصیف کرده است: "... مهتر و باز دارنده نفس از شهوت‌ها و پیغمبری از شایستگان" هرگز گناهی را مرتکب نشد و آهنگ آن را نیز ننمود». این متن بخشی از گفت و گوی صحابه در باره تفاضل انبیاء است که طبرانی آن به طور کامل چنین گزارش کرده است:«... عن ابن عباس قال: کنا فی حلقة فی المسجد نتذاکر فضائل الأنبیاء أیهم أفضل، فذکرنا نوحاً و طول عبادته ربه، و ذکرنا إبراهیم خلیل الرحمن، و ذکرنا موسی کلیم الله، و ذکرنا عیسی بن مریم، و ذکرنا رسول الله(، فبینا نحن کذلک إذ خرج علینا رسول الله(، فقال ما تذکرون بینکم؟ قلنا یا رسول الله: تذاکرنا فضائل الأنبیاء أیهم أفضل ذکرنا نوحاً و طول عبادته، و ذکرنا إبراهیم خلیل الرحمن، و ذکرنا موسی کلیم الله، و ذکرنا عیسی بن مریم، و ذکرناک یا رسول الله! قال: فمن فضلتم؟ قلنا: فضلناک یا رسول الله! بعثک الله إلی الناس کافة و غفر لک ما تقدم من ذنبک و ما تأخر و أنت خاتم الأنبیاء. فقال رسول الله(: أما أنه لا ینبغی لأحد أن یقول أنا خیر من یحیی بن زکریا. قلنا: یا رسول الله! و من أین ذاک؟ قال: أما سمعتم الله کیف وصفه فی القرآن، فقال: "یا یحیی خذ الکتاب بقوة و آتیناه الحکم صبیاً"، فقرأ حتی بلغ "سیداً و حصوراً و نبیاً من الصالحین" لم یعمل سیئة قط و لم یهم بها» (ر.ک: المعجم الکبیر، ج۱۲، ص۱۶۹). گونه‌های دیگر این متن را ببینید: تخریج الأحادیث و الآثار، ج ۱، ص۱۵۶ – ۱۵۸.
