حضرت عبدالعظيم عليه السلام از نگاهي ديگر - صفحه 115

ميرداماد، يك قدم جلوتر آمده و جمله «كان عابداً ورعاً مرضياً» را درباره او، به «صدوق» و «نجاشى» نسبت داده است. ۱ درحالى كه آنچه نجاشى آورده است، «نقلى» از برقى است، نه توصيفى از خود نجاشى، اگر بتوان آن را توصيف ناميد.
از سوى ديگر ،تعبير «مرضياً» ـكه در كلام صدوق آمده است ـ بدان معناست كه حضرت عبدالعظيم از صحت اعتقادات دينى برخوردار بوده، و اصحاب بر او اعتماد نموده اند ۲ و بيش از آن، فهميده نمى شود.
به هر حال، از تعبيرات اساطين فن، هرچند استقامت عقيده، و وثاقت گفتار حضرت عبدالعظيم استفاده مى شود، ولى موقعيّت خاص آن بزرگوار را نمى توان به دست آورد.
گفتنى است كه شيخ طوسى، شيخ صدوق، نجاشى و امثال آنان در ترجمه شخصيتهاى بزرگ، بنا به ذكر حداقل نداشته اند و معمولاً با آوردن تعبيرات بلند،هرچند موجز، حق ايشان را ادا كرده اند. نمونه هاى فراوانى از معاصران عبدالعظيم حسنى وجود دارد كه تعبيراتى بسيار سنگين و قوى درباره آنها به كار برده اند؛ مثلاً شيخ درباره زكريا بن آدم (مدفون در شيخان قم) اين تعبيرات را آورده است: جليل القدر، عظيم المنزله، ثقة، ثبتاً، عيناً، من كبار اصحاب الرضا عليه السلام ، اثنى عليه المؤلفون في كتبهم و اعتدوا بأخباره و آثاره و عملوا برواياته و احاديثه.
نجاشى هم مشابه اين تعبيرات را درباره او ذكر كرده است. با مراجعه به ترجمه داود بن قاسم، احمد بن محمد بن عيسى، ايوب بن نوح، على بن مهزيار، و احمد بن ابى نصر، كه از محدثان آن دوره اند، به تجليلها و تعظيمهاى فراوانى برمى خوريم: كان عظيم المنزلة عندالرضا، شيخ قم و وجهها و فقيهها، عظيم المنزلة، عندهما مأموناً، كان شديد الورع، كثيرالعبادة، جليل القدر عظيم المنزلة عند الائمه و....

1.الرواشح السماويه، ص ۵۰.

2.روضة الواعظين، ج ۱۴، ص ۱۶۳.

صفحه از 120