حاشيه اي بر مقاله حضرت عبدالعظيم عليه السلام از نگاهي ديگر - صفحه 130

شخصيت حمران بن اعين بر نويسنده محترم پوشيده نيست و ديگر در اين شخصيت بزرگ و مقبول هيچ شبهه اى ندارند و نيازى نيست كه ما در اينجا شخصيت حمران را به تصوير بكشيم.
هم اكنون با اين توجه مى گوييم كه حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام در عرض دين بر امام خويش گوى سبقت حتى از حمران بن اعين برده است. وى با تفصيل بيشتر دين خويش را بر امام عرضه كرده است و تأييدى مشابه، بلكه كامل تر از تأييدى كه براى حمران آمده درحق حضرت عبدالعظيم داريم. روايت عرض دين حمران و عرض دين حضرت عبدالعظيم عليه السلام را در مقاله «آفتاب رى» آورده ايم.
عالمان و فقيهان و محققان شيعه از اين مواضع به شخصيت بزرگ اين راوى دست يافته اند و به اين شكل، جلالت مقام وى مورد تسالم همه است. اگر ما به اينجا نمى رسيم ،به نظر مى رسد كه مبناى ما و شيوه كار ما برخلاف مبناى محققان والا مقام شيعه است. روايت عرض دين، گويا مورد بى مهرى نويسنده محترم قرار گرفته و ضعيف شمرده شده است، با اينكه معروف، مشهور و پذيرفته شده است و متن رفيع آن به همراه قراين ديگر، آن را در جايگاه مقبول و معتبرى قرار داده است.

ب) كثرت روايت

كثيرالرواية بودن حضرت عبدالعظيم حسنى با توجه به مجموعه روايى بازمانده از وى و با توجه به آنچه درباره تأليفات و روايات او در رجال النجاشى و رساله صاحب بن عباد و ديگر جاها آمده، هيچ جاى شك و ترديد نيست.
و هرگز نوبت به اين مرحله نمى رسد كه كثيرالرواية بودن نسبى ايشان را مطرح كنيم؛ يعنى با توجّه به زمان و شرايط سخت و هجرت و آوارگى گفته شود كه اين مجموعه روايى در حكم كثير است؛ يعنى با توجه به اينكه وى در زمان امام جواد و امام هادى عليه السلام در آن شرايط سخت مى زيسته است، شرايطى كه سبب شد ايشان

صفحه از 136