بازيابى متون كهن امامى در آثار شيخ صدوق - صفحه 9

عون اسدى است. نجاشى (متوفى 450 ق) درباره ابن عون اسدى نوشته است: «ابوالحسين محمد بن جعفر بن عون اسدى كوفى ، در شهر رى ساكن است. به او محمد بن ابى عبداللّه نيز گفته اند (يعنى به اين نام شهرت داشته است)؛ فردى ثقه و صحيح الحديث بوده است ، جز آن كه از افراد ضعيف نيز روايت نقل مى كرده است. وى از جمله كسانى بوده كه قائل به جبر و تشبيه بوده است. پدر وى (يعنى جعفر بن عون اسدى) از بزرگان اماميه بوده است و احمد بن محمد بن عيسى از او روايت نقل كرده است .
محمد بن جعفر اسدى كتابى به نام الجبر و الاستطاعة دارد. تمام آثار او را ابوالعباس بن نوح از حسن بن حمزه از محمد بن جعفر اسدى گزارش كرده است. ابوالعباس همچنين گفته است كه ابوالحسين محمد بن جعفر در شب پنج شنبه ، ده روز باقى مانده از جمادى الاولى سال 312 ق ، در گذشته است. ابن نوح (طريق ديگر روايت آثار او) همه آثار او را از ابوالحسن بن داود از احمد بن حمدان قزوينى از ابن عون نيز روايت كرده است (الرجال ، نجاشى ، ص 373).
از اين عبارت مشخص مى شود كه مشهورترين كتاب ابن عون اسدى ، اثرى به نام الجبر والاستطاعة بوده است كه احتمالاً با توصيفى كه نجاشى از عقايد او آورده (و كان يقول بالجبر والتشبيه) ، دربردارنده چنين عقايدى نيز بوده است.
شيخ طوسى (متوفى 460 ق) نيز از محمد بن جعفر اسدى ياد كرده و از اين كتاب با عنوان الرد على أهل الاستطاعة سخن گفته است (الفهرست ، ص 151) . اين كتاب را شيخ طوسى از گروهى از روات اماميه از هارون بن موسى تلعكبرى (متوفى 385 ق) از مؤلف روايت كرده است. اهميت كتاب التوحيد شيخ صدوق ، در اين است كه بيش از پنجاه روايت از كتاب الجبر والاستطاعة ابن عون را دربردارد. به عبارت ديگر شيخ صدوق ، رواياتى را از اين كتاب تخريج ، و در كتاب التوحيد به نقل از مشايخ خود و راويان آثار ابن عون نقل كرده است. شيخ صدوق روايات خود از كتاب ابن عون را از چهار راوى كتاب وى نقل كرده است. نام اين افراد چنين است:
ـ على بن احمد بن محمد بن عمران دقاق . شيخ صدوق بيشترين روايات را از طريق اين فرد كه ظاهراً از عالمان اماميه رى بوده است ، از ابن عون نقل كرده است. موارد نقل

صفحه از 33