11 . نجوم ، طب و ...

نجاشى در مورد موسى بن حسن بن محمد معروف به ابن كبريا گويد : وى اطلاعات خوبى در زمينه نجوم داشت و كتاب الكافى فى احداث الأزمنة از اوست ، سپس چنين مى آورد : «و كان ابوالحسن بن كبريا هذا مع حسن معرفته بعلم النجوم حسن العبادة والدين» (رقم 1080) .
احمد بن محمد بن خالد برقى ، احمد بن محمد بن احمد و محمد بن مسعود عياشى نيز كتاب هايى در علم نجوم به رشته تحرير در آورده اند. نگارش كتاب هاى طبى نيز امرى معمول در بين شيعيان بوده است و محمد بن احمد اشعرى ، موسى بن حسن اشعرى و على بن حسن فضال كتاب هاى طبى داشته اند ^۱

ب . شناخت انواع كتاب هاى حديثى

1 . اصل و كتاب

در تعريف «اصل» و بيان تفاوت آن با «كتاب» نظريات گوناگونى مطرح است كه مجال بيان آنها نيست و تنها نظر شيخ آغا بزرگ تهرانى را ذكر مى كنيم كه مى گويد : «اصل عنوانى است كه به طور اخص بر پاره اى از كتب و مجموعه هاى حديثى اطلاق مى شود ، در صورتى كه كتاب بر كليه مجموعه هاى حديثى قابل اطلاق است» (تاريخ عمومى حديث ، ص 256) .
نام بسيارى از صاحبان «اصول و كتب» را مى توان به راحتى در رجال نجاشى و با يك جستجوى ساده پيدا كرد.

2 . كتب حديثى با موضوع خاص

بعد از نگارش اصول و كتاب هاى اوليه كه مجموعه اى از چند حديث بود ، كتاب هاى بزرگ ترى با موضوعات فقهى و كلامى و ... نگارش يافت كه شامل موضوعاتى چون نماز ، روزه ، حج ، امامت ، غيبت و ... مى شود.