الأمتاع والمؤانسة (ج 2 ، ص 31) آن را از حضرت روايت كرده است و بعد از سيد رضى هم ، آمِدى در غرر الحكم و درر الكلم آن را آورده است. با توجه به روايتى كه شيخ رضى الدين على بن يوسف بن المطهر (برادر علّامه حلّى) در العدد القويه آورده ، روشن مى شود كه اين كلام حضرت ، بخشى از وصيتى است كه ايشان به فرزندشان امام حسن عليه السلام سفارش نموده اند :
...كيف بك يا بنىّ إذا صرت من قومٍ صبيهم عادٍ و شابهم فاتك ، وشيخهم لا يأمر بالمعروف ، ولا ينهى عن منكر ، خوفهم آجل ، ورجاهم عاجل ، لا يهابون الا من يخافون لسانه ، ولا يكرمون إلّا من يرجون نَواله ، إن تركتهم لم يتركوك و انْ تابعتهم اغتالوك ، إخوان الظاهر وأعداء السرائر ، يتصاحبون على غير التقوى ، وإذا افترقوا ذم بعضهم بعضا ، تموت فيهم السنن و تحيى فيهم البدع فكن يا بنى عند ذلك كابن اللبون لاظهر ... (مصادر نهج البلاغه و اسانيده ، ج 4، ص 7 ـ 8) . ۱
واژه شناسى
1 . الفتنه : مجموعه معانى واژه فتنه عبارت است از: آزمودن، امتحان و سنجش. ريشه اين واژه از جمله زير گرفته شده است : «فَتَنْتُ الفِضَّةَ والذَّهَب» ؛ يعنى آن هنگام كه طلا و نقره را به وسيله آتش ، ذوب نمايى تا جنس مرغوب و نا مرغوبِ آن از يكديگر مشخص شود (لسان العرب ، ج 13 ، ص 317) . به همين جهت ، چنان كه در كتاب العين هم آمده بايد
1.ترجمه: اى فرزندم ، چه خواهى كرد ، اگر در ميان مردمانى قرارگيرى كه خردسالان آنها متجاوز ، جوانانشان خون ريز و سال خوردگانشان از امر به معروف و نهى از منكر روى گردانند ؛ ترسشان هميشگى و اميدشان زودگذر است ؛ تنها از كسى هراس دارند كه از زبان او بيمناك اند و جز آن كس را كه از جانب او اميد بهره مندى دارند گرامى نمى دارند ؛ چون ايشان را رها كنى ، تو را به حال خود نمى گذارند و اگر آنها را دنبال كنى ، تو را مى فريبند ؛ آنان دوستان پيشِ رو و دشمنان پشت سرند ؛ اساس همنشينى آنان بر غير تقوا نهاده مى شود و آن گاه كه از هم جدا شوند ، گروهى ، گروهى ديگر را سرزنش كند ؛ سنت ها در ميان آنها گَرد نيستى گرفته و بدعت ها ميانشان زنده است. فرزندم آن دم چون... .
