بر اين اساس ، سند رواياتى كه در مصادر اهل تسنن نقل شده و به استناد توثيق رجال شناسان آنها ، صحيح و موثق به شمار آمده ، در صورتى براى غير اهل تسنّن نيز معتبر و قابل اعتماد است كه عدالت يا وثاقت رجال شناسانى كه صحت سند آن روايات مبتنى بر توثيق آنان است ، براى غير اهل تسنن نيز محرز باشد ، ولى افزون بر اين كه دليل معتبرى بر وثاقت آنان نيست ، توثيق هايى در كتاب هاى رجالى آنان به چشم مى خورد كه سلب اعتماد از آنان را تأكيد مى كند. نمونه آن ، توثيق عجلى نسبت به عمر بن سعد ـ قاتل امام حسين عليه السلام ـ است كه ابن حجر آن را نقل كرده است (تهذيب التهذيب ، ج 7 ، ص 396) .
كسى كه براى رسيدن به رياست و حكومت رى حاضر شد فرماندهى سپاه يزيد را براى كشتن امام حسين عليه السلام بپذيرد ، چگونه ممكن است موثَّق و قابل اعتماد باشد؛ در نتيجه ، راه اعتماد به اكثر قريب به اتفاق روايات اين كتاب منحصر به وثوق خبرى و حصول اطمينان به صدور از طريق توجه به قراينى مانند قوّت متن ، مطابقت با نصّ يا ظاهر آيات ، سنت قطعى ، روايات معتبر ، اعتبار عقلى و غير آن است و از رواياتى كه به صدور آنها اطمينانى نباشد ، در صورتى كه كذب آنها نيز معلوم نباشد ، در تفسير آيات ، تنها به عنوان تأييد مى توان از آنها استفاده كرد ، و از رواياتى كه صحت يا وثاقت سند آنها در نزد اهل تسنن ثابت باشد ، در مباحث جدلى ۱ با آنان ، مى توان از آنها مدد جست و مطالبى را كه حق است و روايات معتبر شيعى بر آن دلالت دارد ، از طريق روايات خودشان براى آنان به اثبات رساند.
5. روايات اين تفسير از رسول خدا صلى الله عليه و آله ، و ساير راسخان در علم ، مانند حضرت على عليه السلام ، اندك است ۲ و اكثر روايات آن موقوف و از صحابه يا تابعين نقل شده است، و اين گونه روايات هر چند حديث و روايت ناميده مى شوند و بخش عمده كتب روايى اهل تسنّن را به خود اختصاص داده ، ولى در واقع آراى بشرى است و با روايات پيامبر
1.منظور از جدل در اين جا ، اثبات مطالب حق با دليل مورد قبول شخص مخالف است ، هر چند كه آن دليل در واقع ، معتبر نباشد.
2.به ندرت از امام محمد باقر عليه السلام ، امام جعفر صادق عليه السلام و امام هادى عليه السلام ، نيز روايت نقل كرده است (الدرّالمنثور ، ج ۱ ، ص ۲۷ ، ۳۳ و ۱۳۷) .
