به نظر ايشان تأويل در تمام موارد كاربرد قرآنىِ آن ، به معناى لغوى خود به كار رفته است ؛ و مى دانيم كه ريشه اوليّه تأويل از «أول» به معناى رجوع به اصل چيزى است ؛ و رجوع به اصل يك كلمه يا اتفاق يا شيئاز راه بازگرداندن آنها به ريشه هاى اوليّه آن است كه در عالم واقع از آن سرچشمه گرفته است . بر اين اساس گاهى انسان كلمه اى را كه داراى اسرار و پنهانى هايى است به كار مى برد ؛ اگر براى يافتن معناى مورد نظر گوينده ، آن كلمه را به معنا يا مفهومى كه به نظر مى آيد معناى اصلى باشد و مراد متكلم را حقيقتاً بيان مى كند برگردانيم ، و يا اگر آن كلمه را بر واقعه اى كه مراد حقيقى گوينده است برگردانيم ، در واقع آن را تأويل كرده ايم. دقيقا همين عمليات را مى توان درباره عملِ مشخصى انجام داد و از اين راه هدف واقعى فاعل آن كار را بيان ساخت. شبيه آنچه در داستان حضرت موسى عليه السلام و حضرت خضر عليه السلام اتفاق افتاد و خود حضرت خضر نيز بيانِ حقيقت و هدف واقعى كار خود را تأويل ناميد (ج 5 ، ص 233) (كهف ، 78 و 82) .
درباره خواب نيز چنين است و حادثه اى كه در آينده و در پىِ يك خواب به وقوع مى پيوندد تجسّد عملى حقيقت آن خواب است. برگرداندن آن خواب به آن حادثه كه ممكن است حتى مربوط به گذشته هم باشد ، اگر به گونه اى صحيح صورت گيرد تأويل آن خواب است (ج 5 ، ص 233) [شبيه آنچه حضرت يوسف عليه السلام براى زندانيان همراه خود انجام داد (يوسف ، 6 و 21)].

ب . ديدگاه مفسر درباره اعجاز قرآن

پيش از اين كه به بررسى ديدگاه مفسر در اين باره بپردازيم مواردى از «وجوه اعجاز قرآن» را كه عالمان علوم قرآن و مفسران بدان اشاره كردند نام مى بريم تا جايگاه نظريه مفسر ما روشن تر باشد .
در زمينه اعجاز قرآن ، ديدگاهى به نام صرفه وجود دارد. بر اساس اين نگرش سرّ اعجاز قرآن ، نه در متن آن ، بلكه از اين روى است كه خداوند انگيزه و اراده هماوردان قرآن را مى گيرد و به همين خاطر آنان نمى توانند مانند قرآن را پديد آورند. از طرفداران اين نظريه ابواسحاق نظام عيسى بن صبيح و تعدادى ديگر هستند. ديدگاه