مفسران در مقام تعيين نوع اين درخت اختلاف كرده اند. گروهى آن را درختى چون گندم و انگور ، و گروهى ديگر آن را درختى معنوى چون درخت علم دانسته اند؛ اما اينان هيچ يك دليلى قطعى بر گفتار و ديدگاه خود ندارند (ج 9 ، ص 250) . مفسر ما خود را ملزم نمى داند كه آنچه را كه يقينى نيست مطرح كند و ليستى از احتمالات را فرا روى خواننده بنهد . نيز از تأويلات بى پايه اى كه برخى از صوفيه و باطن گرايان بيان كرده اند به شدت تن مى زند.

بخش ششم : تفسير از نگاهى ديگر

در بخش هاى پيشين در جايگاه يك گزارشگر به مباحثى درباره اين تفسير اشاره كرديم. اكنون شايسته است در مقام داورى ، تفسير را بررسى كنيم. از اين رو در اين جا مجموعه تفسير را در سه بخش ، زير نظر مى گيريم:

الف . ويژگى هاى كلى تفسير

1 . منابع لغوى تفسير : علّامه فضل اللّه براى بررسى واژگانِ آيات ، از مفردات راغب اصفهانى بسيار سود جسته است به گونه اى كه شايد بتوان گفت اعتماد ايشان در اين بخش ، بيش از هر منبع ديگرى بر مفردات راغب بوده است. به عنوان نمونه ن. ك : به همه مجلدات تفسير از جمله : ج 22 ، ص 40 ، 63 ، 307 و بسيارى جاها .
2 . در بحث اسباب النزول تكيه اصلى مفسر بر كتاب أسباب النزول واحدى (= ابوالحسن على بن أحمد واحدى نيشابورى ، متوفى 468 ه . ق ) است و غالبا از او نقل قول مى كند ، مثلاً ن. ك : به همه مجلدات از جمله : ج 22 ، ص 67 ، 161 و ... .
3 . در لابه لاى تفسير نيز گاه به نظرياتِ برخى متكلمان اشاره مى كند و آن را مورد بررسى و نقد قرار مى دهد ؛ مثلاً براى آراى كلامى شيخ مفيد رحمه الله ن. ك به : (ج 2 ، ص 147) و آراى كلامى ابو على جبايى ن . ك : به (ج 22 ، ص 161) .
4 . در هنگام نقل روايات بيشتر به بحار الأنوار ارجاع مى دهد گرچه در متن ، حديث را مثلاً از كافى نقل كرده باشد ، براى نمونه ن. ك : به (ج 1 ، ص 133 و 137 و ج 24 ،